Στις 2 Αυγούστου 2023, δεύτερη ημέρα της Παγκόσμιας Ημέρας Νεολαίας οι εκατοντάδες χιλιάδες νέοι που έχουν συγκεντρωθεί στη Λισαβόνα ξεκίνησαν τις εμψυχώσεις-κατηχήσεις “Rise up” (Σήκω), φιλοξενούμενοι στις ενορίες της πόλεως.
Ο σκοπός της πρώτης αυτής εμψύχωσης-κατήχησης ήταν οι νέοι να συνειδητοποιήσουν ότι ο Θεός τους αγαπά και τους καλεί, όπως την Παναγία, να γίνουν συμμέτοχοι στο σχέδιο της αγάπης του. Αυτή η εμπειρία μας ανυψώνει κοντά στον Θεό, συμφιλιώνοντας μας με τον Κύριο, μεταξύ μας και με την Πλάση.
Το θέμα που μελέτησαν ιδιαίτερα οι νέοι και νέες ήταν: η ολοκληρωμένη οικολογία, μια ενότητα την οποία αναλυτικά περιγράφει ο πάπας Φραγκίσκος στην Εγκύκλιο Επιστολή του “Δοξασμένος να ‘σαι”.
Η ελληνική αποστολή, φιλοξενούμενη στην ενορία του Αγίου Φραγκίσκου, αρχικά, χωρίστηκε σε μικρότερες ομάδες στις οποίες οι εμψυχωτές, οι ιερείς, οι νέοι και νέες συζήτησαν και εμβάθυναν το θέμα της φετινής Π. Η. Ν.: “Η Μαρία σηκώθηκε και πήγε βιαστικά”, συνειδητοποιώντας την επιτακτική ανάγκη να δράσουμε άμεσα, όλοι μαζί, και με ζήλο να προστατεύσουμε τη Δημιουργία, την οποία ο Θεός μάς έδωσε για να ζούμε αρμονικά χωρίς να νιώθουμε κύριοι αυτού του δώρου, αλλά υπεύθυνοι φροντιστές αυτού του “κοινού μας οίκου”.
Στη συνέχεια ο Σεβασμιότατος Γεώργιος ανέπτυξε σε ολομέλεια το ίδιο θέμα με σκοπό να υπογραμμίσει τη χριστιανική ευθύνη που έχουμε όλοι να προφυλάξουμε τον όμορφο κόσμο στον οποίο ζούμε και ο οποίος, όπως ο ίδιος τόνισε, είναι ένα “βιβλίο” που μας μιλά για τον Θεό και ένα από τα ίχνη που μας οδηγούν στον Θεό.
Η πρώτη αυτή εμψύχωση-κατήχηση ολοκληρώθηκε με την τέλεση της Θ. Λειτουργίας.
Ακολουθεί η διαδραστική αφήγηση την οποία χρησιμοποίησε ο Σεβασμιότατος Γεώργιος στην κατήχησή του.
Η οικολογία
Μπορεί η οικολογία να είναι και ένα θρησκευτικό ζήτημα;
Στην πραγματικότητα υπάρχουν πάρα πολλοί που συζητούν αυτό το θέμα, καθοριστικό για το μέλλον της ανθρωπότητας, από μία, αποκλειστικά, τεχνική-ανθρώπινη σκοπιά.
Οι Χριστιανοί γνωρίζουμε καλά ότι η φύση είναι ένα βιβλίο που μας μιλάει για τον Θεό. Στο Σύμπαν οι άνθρωποι μπορούν να δουν ίχνη που οδηγούν στον Δημιουργό και το οικολογικό θέμα είναι ακριβώς ένα από αυτά τα ίχνη.
Η οικολογία μας αναγκάζει να ξαναβρούμε ακριβώς αυτή τη βαθιά νοημοσύνη που δομεί τον κόσμο, μια νοημοσύνη που «προϋπάρχει» για τον άνθρωπο ο οποίος, δυστυχώς, δεν εκμεταλλεύτηκε σωστά το δώρο που έλαβε. Ο άνθρωπος ένιωσε ότι ήταν ο απόλυτος «κύριος» της γης κάνοντας κατάχρηση αυτού του δώρου.
Τώρα είναι δύσκολο να πάμε τον χρόνο πίσω και η ανθρωπότητα αργοπορημένα ανακαλύπτει πόσο ευαίσθητοι ήταν ορισμένοι μηχανισμοί αυτής της φύσης.
Δεν αρκεί η επίκληση μιας αποκλειστικά επιστημονικής και τεχνικής λύσης: ο άνθρωπος είναι αυτός που πρέπει να ξαναβρεί μέσα του έναν βαθύ σεβασμό για τη Δημιουργία, ακριβώς επειδή έχει ανατεθεί στην ευθύνη του.
ΤΟ ΠΙΟ ΑΠΙΣΤΕΥΤΟ ΠΡΑΓΜΑ
Κάποτε, σε μια μακρινή χώρα, ένας Βασιλιάς διοργάνωσε ένα διαγωνισμό με ένα σπουδαίο βραβείο. Ο νικητής θα παντρευόταν την κόρη του Βασιλιά και θα λάβαινε το μισό του βασίλειο. Για να πάρεις το πολυπόθητο έπαθλο, έπρεπε να κάνεις «το πιο απίστευτο πράγμα».
Κάθε άντρας στο βασίλειο ήθελε να παντρευτεί την πριγκίπισσα και να κατακτήσει όλη αυτή τη γη, γι’ αυτό και όλοι προσπάθησαν να εφεύρουν κάτι απίστευτο. Ήρθε, λοιπόν, η ημέρα του διαγωνισμού: η κριτική επιτροπή που έπρεπε να διαλέξει το πιο απίστευτο πράγμα συναντήθηκε στη μεγαλύτερη πλατεία του βασιλείου και είδε, πράγματι, πολλά απίστευτα πράγματα.
Υπήρχε μια μηχανή για την κατασκευή τετράγωνων τορτελίνι και μια άλλη για την κατασκευή στρογγυλών κύβων. Επίσης υπήρχαν μπότες με κινητήρες ντίζελ και ένα ρομπότ ικανό να κάνει ένα πεντάχρονο παιδί να φάει σπανάκι. Αλλά δεν ήταν δύσκολο να δεις, ότι το πιο απίστευτο από τα πιο απίστευτα πράγματα ήταν ένα ρολόι.
Ήταν ένα ρολόι τοίχου τοποθετημένο σε κάποιου είδους ντουλάπι. Όταν περνούσαν οι ώρες, άνοιγε μια πόρτα και έβγαιναν μέσα από το ρολόι περίεργοι χαρακτήρες, τέλειες μαριονέτες που μπορούσαν να κινηθούν και να μιλήσουν και τόσα άλλα πράγματα που φαίνονταν απολύτως αληθινά.
Όταν το ρολόι χτύπησε «μία» το πλήθος αναφώνησε ένα μακρύ “Ω!” από θαυμασμό. Στην πραγματικότητα, μία υδρόγειος βγήκε από το ρολόι. Ένας υπέροχος μπλε πλανήτης, που περιστρεφόταν τόσο γρήγορα όσο μια σβούρα. Μπορούσες να δεις τους ωκεανούς και τις ηπείρους και τους δύο πόλους με τις πολικές αρκούδες και τους πιγκουίνους. Ανάμεσα στο πλήθος βρισκόταν και ένας άντρας με μια πίπα ανάμεσα στα δόντια και η ξανθιά κόρη του, που περίμενε με αγωνία, μαζί με όλους τους άλλους, το χτύπημα των «δύο».
Ποιο εξαιρετικό θέαμα είχε προβλέψει ο εφευρέτης αυτού του απίστευτου ρολογιού για εκείνη την ώρα; Στις «δύο», ακριβώς, η πόρτα του ρολογιού άνοιξε και εμφανίστηκε μια θαυμάσια σφαίρα φωτιάς, που έριχνε πύρινες ακτίνες και εξέπεμπε ένα ζεστό και άνετο φως, και μια πιο χλωμή σφαίρα, προικισμένη όμως με μια μυστηριώδη γοητεία: ήταν ο Ήλιος και το Φεγγάρι. Τι ετοιμαζόταν για τις «τρεις»;
Το μόνο που χρειαζόσουν ήταν να έχεις υπομονή και να περιμένεις. Στο μεταξύ, μπορούσε κανείς να θαυμάσει την εξέλιξη του Ήλιου και της Σελήνης, που διήρκησαν έως και ένα λεπτό πριν από το χτύπημα των «τριών». Τρία χτυπήματα: ένας άντρας, μια γυναίκα και ένα παιδί βγαίνουν από το ρολόι. Ήταν πιασμένοι χέρι-χέρι και έδειχναν να αγαπούν ο ένας τον άλλον πολύ.
Ο κόσμος παρακολούθησε μαγεμένος τη χαρά της μικρής αυτής οικογένειας και η ώρα πέρασε στο λεπτό. Και ιδού, το ρολόι αρχίζει να χτυπά «τέσσερις». Εμφανίστηκαν, λοιπόν, τέσσερις χαρακτήρες που αντιπροσώπευαν τις εποχές: Η άνοιξη κρατούσε ένα ανθισμένο κλαδί στο χέρι της και υπήρχε ένα πουλί επάνω σε αυτό. Το καλοκαίρι είχε στα δάχτυλά του ένα χρυσό στάχυ πάνω στο οποίο είχε σκαρφαλώσει μια ακρίδα. Το φθινόπωρο κουβαλούσε μερικά τσαμπιά σταφύλια και ο Χειμώνας είχε ένα κοράκι στον ώμο του και το κοράκι έλεγε εκείνες τις όμορφες παλιές ιστορίες που βοηθούν να περάσει η ώρα ευχάριστα.
Στις πέντε η ώρα, το πλήθος που συγκεντρώθηκε στη μεγαλύτερη πλατεία του βασιλείου είδε να εμφανίζονται πέντε χαρακτήρες, που αντιπροσώπευαν τις πέντε αισθήσεις: η όραση ήταν ένας παλιός κατασκευαστής γυαλιών που γυάλιζε έναν φακό. Η ακοή ήταν ένας λεβητοποιός ο οποίος χτυπούσε τα καζάνια του. Η αίσθηση της όσφρησης ήταν ένα κορίτσι με ένα μπουκέτο από πολύ αρωματικά λουλούδια. Η γεύση ήταν μία μαγείρισσα που κουβαλούσε ένα γλυκό και η αφή ήταν μία κυρία με σκούρα γυαλιά, που άγγιζε την επιφάνεια των πραγμάτων για να τα γνωρίσει.
«Υπέροχο», σχολίασαν οι παρευρισκόμενοι.
Έφτασε η ώρα «έξι» και οι έξι ήπειροι εμφανίστηκαν από το ρολόι: η Ευρώπη βγήκε επάνω σε μία τριήρης, η Ασία επάνω σε μία άμαξα, η Αφρική έπαιζε ταμ-ταμ, η Αμερική βγήκε έφιππη, η Ωκεανία βγήκε με ένα καγκουρό, ενώ η Ανταρκτική αντιπροσωπεύτηκε από έναν πιγκουίνο ντυμένο με φράκο που έμοιαζε πραγματικά αληθινό.
Το πλήθος ξέσπασε σε χειροκροτήματα. Σε αυτό το σημείο, όλοι ήταν πρόθυμοι να στοιχηματίσουν ότι ο εφευρέτης αυτού του εκπληκτικού ρολογιού θα κέρδιζε το βραβείο του Βασιλιά και ήλπιζαν ότι αυτός θα ήταν ένας όμορφος και καλός άντρας για την πριγκίπισσα.
Και η ώρα χτυπάει «εφτά»! Εκείνη τη στιγμή μια δέσμη φωτός εκτοξεύτηκε από το ρολόι, σχημάτισε μία αψίδα ψηλά στον ουρανό και μετατράπηκε σε ένα αστραφτερό ουράνιο τόξο, με τα επτά χρώματα να λάμπουν στον σκοτεινό ουρανό: κόκκινο, πορτοκαλί, κίτρινο, πράσινο, γαλάζιο, μπλε, λουλακί και βιολετί. Τα χρώματα κατακάθισαν σε αντικείμενα και ανθρώπους, γεμίζοντας τα μάτια και την καρδιά από ομορφιά.
Το παιχνίδι των χρωμάτων κράτησε ακριβώς μια ώρα: στις «οκτώ» εμφανίστηκαν οκτώ μοναχοί και έψαλλαν χορωδιακά τον εσπερινό. Στις «εννιά», η παράσταση έγινε πραγματικά μεγαλειώδης: ξεπρόβαλαν εννέα όμορφες κοπέλες που τραγουδούσαν και χόρευαν.
Ο δάσκαλος του βασιλείου βρήκε την ευκαιρία να επιδείξει τις γνώσεις του: εξήγησε ότι τα εννέα κορίτσια ήταν οι μούσες. Απαριθμούσε τις προστάτιδες των τεχνών και των επιστημών: Τερψιχόρη, μούσα του χορού. Ουρανία, μούσα της αστρονομίας. Κλειώ, μούσα της ιστορίας. Θάλεια, μούσα της κωμωδίας…
Στις «δέκα» βγήκε ο Μωυσής, που μόλις είχε τελειώσει το σκάλισμα των Δέκα Εντολών στις Πλάκες του Νόμου και τις διάβαζε δυνατά για να τις ακούσουν όλοι στην πλατεία.
Οι άλλοι συναγωνιστές κατάλαβαν ότι δεν μπορούσαν πλέον να ελπίζουν στη νίκη και εγκατέλειψαν τις φιλοδοξίες τους: ακόμη και οι πιο περίεργες δημιουργίες δεν ήταν πλέον σε θέση να ανταγωνιστούν την εφεύρεση αυτού του απίστευτου ρολογιού.
Όλοι όμως παρέμειναν στην πλατεία για να παρακολουθήσουν μέχρι τέλους το θέαμα που πρόσφερε το ρολόι, που με την ώρα γινόταν όλο και πιο πλούσιο. Με το χτύπημα των «έντεκα», μια νεαρή αγρότισσα βγήκε από το ρολόι συνοδευόμενη από έναν σκύλο, μια αγελάδα, ένα άλογο, ένα πρόβατο, μια κατσίκα, μια κότα, μια πάπια, μια χήνα, ένα γουρουνάκι, ένα κουνέλι και μια χοντρή γάτα που γουργούριζε. Ήταν αργά το βράδυ τώρα, και κανείς δεν ήθελε να χάσει τη σκηνή του τελευταίου θαύματος στα μεσάνυχτα.
Τα μεσάνυχτα, λοιπόν, ένας παράξενος χαρακτήρας βγήκε βιαστικά έξω από το ρολόι: ήταν ένας αρχαίος νυχτοφύλακας, οπλισμένος με ένα σιδερένιο ρόπαλο στο οποίο είχε ένα χρυσό αστέρι, το «πρωινό αστέρι». Τραγούδησε ένα αρχαίο τραγούδι των νυχτοφυλάκων που έλεγε: «Ο Κύριός μας γεννήθηκε τα μεσάνυχτα», ενώ γύρω του πετούσαν μικροί άγγελοι που έμοιαζαν να βγαίνουν από πολλά υπέροχα τριαντάφυλλα. Μετά πήγαν όλοι σπίτι και κοιμήθηκαν χαρούμενοι.
Την επόμενη μέρα, όλη η πόλη στολίστηκε πανηγυρικά για την ανακήρυξη του νικητή του διαγωνισμού του βασιλιά. Η βασιλική κερκίδα στήθηκε στο κέντρο της κεντρικής πλατείας και κάθισαν στις θέσεις τους ο βασιλιάς και η πριγκίπισσα, η οποία ανυπομονούσε να μάθει τον μέλλων σύζυγο της.
Τελικά, ακούστηκαν τέσσερις τρομπέτες και η κριτική επιτροπή ανακοίνωσε την απόφασή της: ανακήρυξαν τον νικητή, όπως όλοι περίμεναν, τον κατασκευαστή του ρολογιού, τον δημιουργό του πιο απίστευτου και υπέροχου πράγματος. Δικαιούταν το χέρι της πριγκίπισσας και το μισό βασίλειο ως ανταμοιβή. Η πριγκίπισσα τον είδε και χάρηκε, γιατί ο ωρολογοποιός δεν ήταν μόνο καλός, ήταν και εμφανίσιμος και καλός.
Όμως, μέσα σε τόση αγαλλίαση και χαρά, κάποιος φώναξε και διαμαρτυρήθηκε: ήταν ένας άσχημος άνθρωπος και επαναλάμβανε ότι εκείνος επρόκειτο να κάνει το πιο απίστευτο πράγμα. Δεν ήταν απλώς μια απειλή: ο άντρας που φώναζε κρατούσε στο χέρι του ένα τσεκούρι.
Κινήθηκε, λοιπόν, προς το ρολόι και το έσπασε κομματιάζοντάς το με το τσεκούρι. Κομμάτια του μηχανισμού έπεσαν, οι αριθμοί των ωρών γκρεμίστηκαν και το πλήθος, που δεν πίστευε στα μάτια του, δεν πρόλαβε να επέμβει.
Όλοι οι θεατές που ήταν παρόντες στην πλατεία έπρεπε να παραδεχτούν ότι καταστρέφοντας ένα τόσο όμορφο ρολόι, ένα τέτοιο αριστούργημα, ήταν πραγματικά το πιο απίστευτο πράγμα που είχε δει ποτέ κανείς. Ακόμη και οι κριτές έπρεπε να το αναγνωρίσουν: οι κανόνες ήταν κανόνες, και αυτός ο βίαιος άνδρας είχε το δικαίωμα να πάρει το μισό βασίλειο και το χέρι της πριγκίπισσας, επειδή είχε κάνει το πιο απίστευτο πράγμα. Έτσι κι έγινε. Αυτό ακριβώς συνέβη: o καταστροφικός αυτός άνθρωπος ανακηρύχθηκε νικητής. Ο γάμος με την πριγκίπισσα κανονίστηκε αμέσως. Ο κόσμος μαζεύεται για να παρακολουθήσει τον γάμο, αλλά το κλίμα δεν ήταν, πλέον, καθόλου γιορτινό.
Μόνο ο γαμπρός, όρθιος και προκλητικός δίπλα στη νύφη, απόλαυσε τη σκηνή. Ήταν ο μόνος περήφανος γι’ αυτό που είχε συμβεί, ακόμα κι αν ήταν το πιο απίστευτο πράγμα που είχε δει ποτέ κανείς.
Αυτό το τέλος είναι λυπηρό. Το ξέρω. Πόσες φορές όμως την ημέρα συμβαίνει, όποιος καταστρέφει φαίνεται να είναι ο νικητής και όποιος δημιουργεί ο ηττημένος; Είναι πολύ πιο εύκολο να καταστρέψεις παρά να δημιουργήσεις. Δεν πρέπει όμως να αποθαρρυνόμαστε.
Γιατί δεν προσπαθείς να κάνεις αυτή την ιστορία να τελειώσει διαφορετικά;
Η κρυμμένη εμπειρία στην ιστορία
■ Τα σύμβολα της ιστορίας μπορούν εύκολα να αποκρυπτογραφηθούν: το υπέροχο ρολόι αντιπροσωπεύει τον κόσμο, τη φύση με όλο τον εκπληκτικό πλούτο της. Αν αναλογιστούμε καλά, η Πλάση είναι προικισμένη με μια απίστευτη τελειότητα και ομορφιά, που είναι όμως ένας πολύ ευαίσθητος μηχανισμός.
Ποιος θα σκεφτόταν να καταστρέψει ένα τόσο όμορφο πράγμα; Η ιστορία τελειώνει με ένα λυπηρό τρόπο, με μια χειρονομία καταστροφής.
Είναι μια ενοχλητική και παράλογη χειρονομία. Ωστόσο, αυτή είναι η καθημερινή αίσθηση όσων σκέφτονται το οικολογικό πρόβλημα.
Το οικολογικό πρόβλημα είναι όλο εδώ: το απίστευτο ρολόι που είναι όλη η Πλάση, το κοινό μας σπίτι, είναι στα χέρια του ανθρώπου o οποίος έχει την επιμέλεια και την ευθύνη του. Ένα ρολόι τόσο καλά μελετημένο, μας προσκαλεί να αναζητήσουμε και να ανακαλύψουμε τον «ωρολογοποιό» που το κατασκεύασε.
Η οικολογία έχει μια «θρησκευτική» πτυχή (αν και πολλοί προτιμούν να μην τη σκέφτονται): μας οδηγεί να ανακαλύψουμε τη βαθιά νοημοσύνη και την εκπληκτική τάξη της φύσης. Είναι ένα πολύ δυνατό κάλεσμα να ανακαλύψουμε μια προ-υπάρχουσα Νοημοσύνη, που σκέφτηκε και ήθελε τα πάντα.
■ Ως χριστιανοί γνωρίζουμε ότι ο Θεός δημιούργησε τον κόσμο και τον έδωσε στον άνθρωπο, ο οποίος είναι υπεύθυνος γι’ αυτό. Με άλλα λόγια, θα πρέπει να δώσουμε μια «απάντηση» στον Θεό για το πώς φροντίζουμε το έργο του και πώς θα έχουμε «συνεργαστεί» μαζί του για να το κάνουμε πιο όμορφο.
Γι’ αυτό πρέπει να μάθουμε να «βλέπουμε» τα θαύματα της δημιουργίας. Μόνο έτσι θα μάθουμε να τη σεβόμαστε. Αλλά σήμερα πάρα πολλοί έχουν μόνο τα μάτια ενός «μηχανικού» και η ιδέα της προόδου συνδέεται με αυτήν της ακόρεστης εκμετάλλευσης των πόρων και της χρήσης τους με στόχο μόνο την παραγωγή κέρδους.
Οι άνθρωποι θα σώσουν τη Δημιουργία, την Πλάση μόνο αν αντιληφθούν, δεχτούν και νιώθουν ότι είναι φροντιστές, διαχειριστές αυτού του κήπου και όχι αφέντες.
Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε το νόημα της ιστορίας: το πιο απίστευτο δεν είναι το εξαιρετικό ρολόι, αλλά το γεγονός ότι ένας άνθρωπος το καταστρέφει.
- Πιστεύετε ότι μπορεί να συμβεί κάτι τέτοιο;
- Έχετε δει ποτέ κάποιον να καταστρέφει κάτι όμορφο μόνο και μόνο για να το καταστρέψει;
- Γιατί οι άνθρωποι καταστρέφουν τα δάση και τις ακτές της θάλασσας; Κατά τη γνώμη σας, ο άνθρωπος πρέπει να έχει όρια στην εκμετάλλευση της φύσης; Γιατί;
- Μπορεί το Σύμπαν να συγκριθεί με ένα ρολόι; Μπορείτε να επισημάνετε μερικά από τα γρανάζια που συνδέονται μεταξύ τους;
- Τι πρέπει να κάνει ο άνθρωπος για να λειτουργήσει ξανά ομαλά το ρολόι της Δημιουργίας;
- Τι μπορούμε να κάνουμε εδώ, τώρα;
