μήνυμα του πάπα Φραγκίσκου για την
23η ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ
(11 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2015)
Αγαπητοί αδελφοί κι αδελφές,
Eν όψει της 23ης Παγκόσμιας Ημέρας του Αρρώστου, η οποία συστάθηκε από τον Άγιο Ιωάννη Παύλο Β’, απευθύνομαι σε όλους εσάς που φέρετε το βάρος της ασθένειας και οι οποίοι με διάφορους τρόπους είστε ενωμένοι με το πάσχον σώμα του Χριστού. Απευθύνομαι και σε όσους εργάζεστε, επαγγελματικά ή εθελοντικά, στο χώρο της υγείας.
Το θέμα αυτής της χρονιάς μάς καλεί να μελετήσουμε τη φράση από το βιβλίο του Ιώβ «Ήμουν τα μάτια των τυφλών, τα πόδια των κουτσών» (29,15). Θα ήθελα να κάνουμε τη μελέτη αυτή μέσα στην παράδοση της “sapientia cordis”, της σοφίας της καρδιάς.
1. Αυτή η σοφία δεν βασίζεται σε θεωρητική, αφηρημένη γνώση, δεν είναι καρπός διαλογισμού. Αντιθέτως, όπως την περιγράφει ο Άγιος Ιάκωβος στην Επιστολή του, είναι «πρώτα γνήσια, ύστερα είναι ειρηνική, αγαθή, πειστική, γεμάτη ευσπλαχνία και καλούς καρπούς, αμερόληπτη και ειλικρινής» (3,17). Είναι λοιπόν συμπεριφορά η οποία εμπνέεται από το Άγιο Πνεύμα και φωτίζει την καρδιά και το μυαλό εκείνου που ξέρει να ανοιχτεί στον πόνο των αδελφών και αναγνωρίζει σε αυτούς την εικόνα του Θεού. Ενστερνιζόμαστε έτσι, τη δέηση του ψαλμού: «Δίδαξέ μας, λοιπόν, ότι οι μέρες μας είναι μετρημένες, έτσι βαθιά μέσα μας θ’ αποκτήσουμε επίγνωση» (Ψλ 90,12).
2. Σοφία της καρδιάς είναι να υπηρετείς τον αδελφό. Στην ομιλία του Ιώβ όπου αναφέρεται η φράση «ήμουν τα μάτια των τυφλών, και των χωλών τα πόδια», τονίζεται η προσφορά και η υπηρεσία σε όσους έχουν ανάγκη εκ μέρους αυτού του δίκαιου ανθρώπου, ο οποίος έχει μια ορισμένη εξουσία και κατέχει μια ιδιαίτερη θέση μεταξύ των πρεσβυτέρων της πόλης. Η ηθική της σημασία δηλώνεται μέσω της υπηρεσίας στο φτωχό που ζητά βοήθεια, όπως και μέσω της υποστήριξης και φροντίδας στο ορφανό και τη χήρα (Ιώβ 29:15-16).
Πόσοι χριστιανοί και σήμερα δίνουν μαρτυρία, όχι με λόγια, αλλά με τη ζωή τους ριζωμένη σε μια πίστη αληθινή, ότι είναι «μάτια των τυφλών» και «πόδια των χωλών»! Άνθρωποι που συμπαραστέκονται στους αρρώστους που χρήζουν συνεχούς βοηθείας, για να πλυθούν, να ντυθούν, να τραφούν. Αυτού του είδους η υπηρεσία, όταν είναι μακρόχρονη, μπορεί να γίνει κουραστική και αβάσταχτη. Είναι σχετικά εύκολο να υπηρετείς για μια μέρα, αλλά είναι δύσκολο να φροντίζεις έναν άνθρωπο για μήνες και πόσο μάλλον για χρόνια, ακόμα κι όταν αυτός δεν είναι πλέον σε θέση να δείξει την ευγνωμοσύνη του. Να, όμως, μια μεγάλη οδός εξαγιασμού! Σε περιπτώσεις σαν κι αυτές μπορούμε να υπολογίζουμε ιδιαίτερα στην συμπαράσταση του Κυρίου και βοηθούμε έτσι ειδικά στην αποστολή της Εκκλησίας.
3. Σοφία της καρδιάς είναι να είσαι με τον αδελφό. Ο χρόνος που περνάμε κοντά στον άρρωστο είναι χρόνος άγιος. Είναι ύμνος στον Θεό, που μας συμμορφώνει με την εικόνα του Υιού Του, ο οποίος «δεν ήρθε για να τον υπηρετήσουν, αλλά για να υπηρετήσει και να προσφέρει τη ζωή του λύτρο για όλους» (Μτ 20,28). Ο Ιησούς ο ίδιος είπε: «Εγώ όμως είμαι σαν τον υπηρέτη ανάμεσά σας» (Λκ 22,27).
Με ζωντανή πίστη, ζητάμε στο Άγιο Πνεύμα να μας δωρίσει τη χάρη να κατανοούμε την αξία της συμπαράστασης, πολλές φορές συμπαράστασης σιωπηλής, η οποία μας οδηγεί να αφιερώσουμε χρόνο σε αδελφούς και αδελφές οι οποίοι, χάρη στην συμπαράσταση και την αγάπη μας, αισθάνονται περισσότερη αγάπη και παρηγοριά. Αντίθετα, πόσο μεγάλο ψέμα κρύβεται σε ορισμένες απόψεις που μιλούν για «ποιότητα ζωής» και ισχυρίζονται ότι η ζωή που πλήττεται από σοβαρή ασθένεια δεν αξίζει να τη ζούμε!
4. Σοφία της καρδιάς είναι να βγαίνουμε από το «εγώ» για να συναντήσουμε τον αδελφό μας. Ο κόσμος μας μερικές φορές λησμονεί την πολύτιμη αξία του χρόνου που περνάμε κοντά στο κρεβάτι του αρρώστου, διότι άγχεται εξαιτίας της βιασύνης, της φρενίτιδας, της πολυπραγμοσύνης, της πίεσης για παραγωγή, κι έτσι ξεχνάμε την σημασία της προσφοράς, της φροντίδας, του να σηκώνουμε τα βάρη του άλλου. Κατά βάθος, πίσω από αυτή τη συμπεριφορά κρύβεται μια χλιαρή πίστη, που έχει ξεχάσει το λόγο του Θεού: «Σε μένα το κάνατε» (Μτ 25,40).
Για αυτό, θα ήθελα να υπενθυμίσω την «απόλυτη προτεραιότητα της “εξόδου από τον εαυτό μας προς τον αδελφό’’ ως μια από τις δύο κύριες εντολές που θεμελιώνουν την ηθική και ως το πιο σαφές σημείο για να διακρίνουμε το σωστό κατά την πορεία της πνευματικής ανάπτυξης, δια της οποίας απαντούμε στην ανιδιοτελή δωρεά του Θεού» (Χαρά του Ευαγγελίου, 179). Από την ίδια την ιεραποστολική φύση της Εκκλησίας απορρέουν «η έμπρακτη αγάπη προς τον πλησίον, η συμπόνοια που κατανοεί, συμπαραστέκεται και ενθαρρύνει». (Ομοίως)
5. Η σοφία της καρδιάς σημαίνει αλληλεγγύη με τον αδελφό μας χωρίς να τον κρίνουμε. Η φιλανθρωπία χρειάζεται χρόνο. Χρόνο για να θεραπεύσουμε τους αρρώστους και χρόνο για να τους επισκεφθούμε. Χρόνο για να είμαστε μαζί τους, όπως έκαναν οι φίλοι του Ιώβ: «Έπειτα κάθισαν μαζί του καταγής εφτά μερόνυχτα. Κανένας τους δεν του μιλούσε, γιατί έβλεπαν πόσο μεγάλος ήταν ο πόνος του» (Ιώβ 2:13). Αλλά οι φίλοι του Ιώβ έκρυβαν βαθιά μέσα τους μια αρνητική κρίση γι’ αυτόν: νόμιζαν ότι η ατυχία του ήταν η τιμωρία του Θεού για τις αμαρτίες του. Αντίθετα, η αληθινή φιλανθρωπία είναι μια συμπαράσταση που δεν κρίνει, δεν φιλοδοξεί να προσηλυτίσει τον άλλο. Έχει απελευθερωθεί από αυτή την ψεύτικη ταπεινοφροσύνη που, κατά βάθος, αναζητά την επιδοκιμασία και ευχαριστιέται με το καλό που κάνει.
Η εμπειρία του Ιώβ βρίσκει την αυθεντική της απάντηση μόνο στο σταυρό του Ιησού, την υπέρτατη πράξη αλληλεγγύης του Θεού μαζί μας, εντελώς δωρεάν, εντελώς φιλεύσπλαχνα. Και η απάντηση της αγάπης στο δράμα του ανθρώπινου πόνου, ειδικά στον πόνο του αθώου, εξακολουθεί να είναι χαραγμένη για πάντα στο σώμα του αναστημένου Χριστού, στις ένδοξες πληγές του, οι οποίες είναι ένα σκάνδαλο για την πίστη, αλλά ταυτόχρονα και απόδειξη της πίστης (Ομιλία για την αγιωνυμία του Ιωάννη XXIII και του Ιωάννη Παύλου Β ', 27 Απρίλιος 2014).
Ομοίως, όταν η ασθένεια, η μοναξιά και η αδυναμία σκιάζουν την προσφορά της ζωής μας, η εμπειρία του πόνου μπορεί να γίνει προνομιακό μέσο για τη μετάδοση της χάρης και μια πηγή για την απόκτηση και την ενίσχυση της σοφίας της καρδιάς (sapientia cordis). Έτσι κατανοούμε πώς ο Ιώβ, στο τέλος, απευθυνόμενος στο Θεό, μπορεί να δηλώνει: «Τότε σε γνώριζα μονάχα απ’ όσα είχα για σένα ακουστά, μα τώρα με τα μάτια μου σε είδα» (Ιώβ, 42.5). Και οι άνθρωποι οι οποίοι ζουν το μυστήριο της οδύνης και του πόνου, όταν τα αποδέχονται με πίστη, μπορούν να γίνουν οι ίδιοι ζωντανοί μάρτυρες μιας πίστης που είναι ικανή να αγκαλιάζει τον πόνο, παρόλο που ο άνθρωπος, με την διάνοιά του, δεν είναι σε θέση να την κατανοήσει σε βάθος.
6. Εμπιστεύομαι αυτή την Παγκόσμια Ημέρα των Αρρώστων στη μητρική προστασία της Θεοτόκου Μαρίας, η οποία συνέλαβε και γέννησε την ενσαρκωμένη Σοφία, τον Ιησού Χριστό τον Κύριό μας.
Ω Μαρία, Θρόνε Σοφίας, μεσίτευε ως Μητέρα για όλους τους ασθενείς και για όσους τους φροντίζουν. Οδήγησέ μας ώστε, με την υπηρεσία προς τον πλησίον που υποφέρει, και μέσα από την εμπειρία του πόνου, να δεχτούμε και να καλλιεργήσουμε μέσα μας την αληθινή σοφία της καρδιάς.
Προσθέτω σε αυτήν την δέηση για όλους εσάς και την αποστολική μου ευλογία.
Βατικανό, 3 Δεκεμβρίου 2014,
Εις μνήμην Αγίου Φραγκίσκου Ξαβερίου
ΠΑΠΑΣ ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΣ
