Στις 27 Νοεμβρίου, σύμφωνα με το Ρωμαϊκό Λειτουργικό Τυπικό, αρχίζει η Λειτουργική περίοδος πριν από τα Χριστούγεννα, που στα ελληνικά ονομάζουμε: «Καιρός της Παρουσίας», ενώ σε διάφορες ξένες γλώσσες αποδίδεται «Καιρός του Ερχομού» (Adventus – Advent – Avvento). Αυτή η τελευταία έκφραση, αναφέρεται στον Κύριο που έρχεται στην κατά σάρκα γέννησή Του, στη μεγάλη εορτή των Χριστουγέννων και ταυτόχρονα στον δεύτερο ερχομό Του, στη συντέλεια του κόσμου. Παρελθόν, παρόν και μέλλον συναντιούνται, εν Χριστώ, στη λειτουργική ζωή της Εκκλησίας και στη ζωή κάθε χριστιανού.
Για αρκετούς αιώνες, στην Λατινική παράδοση, εκτός από το Λειτουργικό Τυπικό της τοπικής Εκκλησίας της Ρώμης, υπήρχαν και άλλα λειτουργικά τυπικά, όπως αυτό των Μεδιολάνων (το οποίο υπάρχει ακόμα σήμερα), και άλλα που έχουν εξαφανιστεί από καιρό όπως αυτά της Ισπανίας και της Γαλατίας. Σε αυτά, προηγείτο των Χριστουγέννων μια περίοδος τεσσαρακοστής όπως συμβαίνει και για το Πάσχα. Για το Τυπικό της Ρώμης, που προοδευτικά αντικατέστησε όλα τα άλλα τυπικά, δεν υπήρξε ποτέ μια Σαρακοστή των Χριστουγέννων. Βέβαια, στη συγκεκριμένη λειτουργική περίοδο, υπάρχουν μερικές αλλαγές που φανερώνουν μία κάποια αυστηρότητα, όπως το μωβ χρώμα στα άμφια και η αφαίρεση του δοξαστικού ύμνου «Δόξα εν υψίστοις, Θεώ».
Στη Βυζαντινή παράδοση, όμως, υφίσταται μία πιο ήπια, χριστουγεννιάτικη Σαρακοστή. Αυτό που, ωστόσο, παρουσιάζει ενδιαφέρον για εμάς, είναι να καταλάβουμε τι σημαίνει η παρουσία και ταυτόχρονα ο ερχομός του Χριστού. Πράγματι, κατά τη διάρκεια της περιόδου προετοιμασίας για τα Χριστούγεννα, τα λειτουργικά κείμενα επαναλαμβάνουν: «Ιδού έρχεται ο Σωτήρας μας», «Έλα να μας επισκεφθείς, Κύριε», «Ιδού ο Κύριος έρχεται», «Ο Κύριος θα έλθει και δεν θα αργήσει»…
Η ελληνική έκφραση «Καιρός της Παρουσίας» εκ του λατινικού «adventus = ερχομός», εκφράζει μια μεγάλη αλήθεια του Χριστιανισμού: ο Χριστός έρχεται, είναι ο ερχόμενος, αλλά ταυτόχρονα είναι ήδη παρών για να μας συναντήσει και να μας προσφέρει τη σωτηρία του. Η λέξη «Παρουσία» στην Χριστολογία, αφορά διαχρονικά στις διάφορες παρουσίες του Χριστού, οι οποίες τελικά εξαρτώνται από τη μία Παρουσία, αυτή της Δεύτερης Παρουσίας, η οποία ωστόσο, με ένα μυστηριώδη τρόπο, είναι ήδη παρούσα τώρα και ενεργεί ανάμεσά μας. Πρόκειται για την παρουσία του Αναστημένου Χριστού ο οποίος αναφωνεί: «Εγώ είμαι το Άλφα και το Ωμέγα… Αυτός που είναι και που ήταν και που έρχεται, ο Παντοκράτορας» (Αποκάλυψη 1,8).
Εξάλλου, ο ίδιος ο Κύριος, πριν την Ανάληψη Του (πρόκειται για τα τελευταία επίγεια λόγια Του) μας εξασφάλισε την παντοτινή παρουσία Του: «Και ιδού, εγώ είμαι μαζί σας όλες τις ημέρες, μέχρι τη συντέλεια του κόσμου» (Ματθαίος 28,20).
Βέβαια, η παρουσία του Ιησού, μετά την Ανάληψή Του, δεν είναι πια φανερή όπως συνέβαινε με τον ιστορικό Ιησού στην Παλαιστίνη, αλλά πραγματοποιείται μέσω σημείων και συμβόλων, και είναι πολλαπλά αυτά τα σημεία που καθιστούν παρών τον Κύριο ανάμεσά μας: στις λειτουργικές ιεροπραξίες, κυρίως στην Αγία Ευχαριστία, στο λόγο του της Αγίας Γραφής. Γενικά, όπως μας φανέρωσε ο ίδιος: «Όπου δύο ή τρεις είναι συναγμένοι στο όνομά μου, εκεί είμαι εγώ ανάμεσά τους” (Ματθαίος 18,20).
Αλλά ο Χριστός είναι επίσης παρών στο πρόσωπο των πτωχών, των πονεμένων και των ταλαίπωρων: «Αλήθεια σας λέω: εφόσον αυτό το κάματε σε έναν από αυτούς, τους πιο μικρούς αδελφούς μου, σε μένα το κάματε» (Ματθαίος 25, 40).
Για ποιον ερχομό, λοιπόν, γίνεται λόγος; Πρόκειται για τη μοναδική έλευση, την έλευση της πληρότητας της σωτηρίας, στο τέλος των αιώνων «για εμάς», που όμως έχει ήδη λάβει χώρα για τον Κύριο Ιησού. Η Γραφή μιλά μόνο για την «έλευση» του Χριστού, δεν γνωρίζει τίποτα για μία «επιστροφή», γνωρίζει στο τώρα των ανθρώπων ότι ο Χριστός είναι: «Αυτός που είναι και που ήταν και που έρχεται, ο Παντοκράτορας» (Αποκάλυψη 1, 8).
Να γιατί η Εκκλησία, ιδιαίτερα σε αυτήν την περίοδο της «Παρουσίας», προετοιμασίας για τα Χριστούγεννα, καλεί τους πιστούς σε κατάσταση «προσμονής» του Κυρίου που είναι παρών ανάμεσα μας και που έρχεται, συνεχώς, να μας συναντήσει, για να μας προσφέρει την αγάπη που σώζει. Το να δεχθούμε με την πίστη τον Κύριο που έρχεται, καθιστά ακριβώς την σωτηρία μας. Είναι «καιρός» ευνοϊκός και σωτήριος.
+ Ιωάννης Σπιτέρης
