Το Τμήμα Κοινωνικών Θεμάτων του Συμβουλίου Καθολικών Ιεραρχιών της Ευρώπης (CCEE) συνεδρίασε στις 6-8 Μαρτίου 2025 στη Ρώμη με θέμα: «Ένας νέος τρόπος άσκησης της οικονομίας». Ειδικοί στα οικονομικά και στην κοινωνική διδασκαλία της Καθολικής Εκκλησίας, μαζί με εκπροσώπους των Συνόδων της Ευρώπης, συζήτησαν πώς το πνεύμα του Ευαγγελίου, τα καλά νέα για την αγάπη και τη δικαιοσύνη θα μπορούσαν να εμπνεύσουν μια πιο δίκαιη παγκόσμια οικονομία προς όφελος όλων, ιδιαίτερα των φτωχότερων.
Η κοινωνική διδασκαλία της Καθολικής Εκκλησίας τονίζει τη θεμιτότητα της ατομικής ιδιοκτησίας -η οποία παρέχει μια σφαίρα ελευθερίας για το άτομο, για την οικογένεια και αυξάνει την παραγωγικότητα των αγαθών-, αλλά ταυτόχρονα υποστηρίζει την αρχή του «Οικουμενικού προορισμού των αγαθών»[1]. Τα αγαθά της Γης πρέπει να εξυπηρετούν την ευημερία όλων, ιδίως των φτωχών, των αδύναμων, των μειονεκτούντων. Η Καθολική Εκκλησία τονίζει ότι ο απώτερος στόχος της οικονομίας δεν πρέπει να είναι η μεγιστοποίηση του κέρδους, αλλά το κοινό καλό, η ολοκλήρωση κάθε ανθρώπου[2]. Ως εκ τούτου, οι αγορές – διατηρώντας τη δίκαιη, αλλά οριοθετημένη αυτονομία τους – θα πρέπει να ρυθμίζονται σύμφωνα με ηθικούς κανόνες[3]. Τα κράτη θα πρέπει να επιδιώκουν τη δημιουργία εργασίας πλήρους απασχόλησης[4].
Ωστόσο, οι ρυθμίσεις της παγκόσμιας οικονομίας σήμερα απέχουν αρκετά συχνά από αυτές τις αρχές. Όπως έχει πει και ο Πάπας Φραγκίσκος: «Ακριβώς όπως η εντολή “Ου φονεύσεις” θέτει ένα σαφές όριο για τη διαφύλαξη της αξίας της ανθρώπινης ζωής, σήμερα πρέπει επίσης να πούμε “ου φονεύσεις” σε μια οικονομία αποκλεισμού και ανισότητας. Μια τέτοια οικονομία φονεύει»[5].
Οι εκπρόσωποι της Επιτροπής του CCEE καλούν τους ιθύνοντες και κάθε άνθρωπο καλής θέλησης να εφαρμόσουν τις προτροπές του Ευαγγελίου στη συγκεκριμένη πραγματικότητα της παγκόσμιας οικονομίας, της πολιτικής, των νόμων και της καθημερινής ζωής. Ζητούμε από τους χριστιανούς αδελφούς και αδελφές μας να γίνουν το αλάτι της γης και στον τομέα της κοινωνικής δικαιοσύνης, δημιουργώντας μια πιο δίκαιη παγκόσμια οικονομία. Ζητάμε ιδιαίτερα από τις ανεπτυγμένες χώρες, τους μεγαλοϊδιοκτήτες και τις εταιρείες να πληρώσουν την «κοινωνική υποθήκη»[6] που είναι συνδεδεμένη με τις ιδιωτικές τους περιουσίες και τα κέρδη τους. Ζητάμε από τα κοινοβούλια κάθε έθνους και τα Ηνωμένα Έθνη να εφαρμόζουν όλο και περισσότερο τις αξίες της δικαιοσύνης και της αλληλεγγύης στις νομοθεσίες τους. Ας κάνουμε τη Γη ένα καλύτερο μέρος για το σύνολο της ανθρωπότητας- ειδικά για εκείνους, που δεν έχουν πρόσβαση σε καθαρό νερό, σε επαρκή τροφή, σε εκπαίδευση και υγειονομική περίθαλψη! Όταν τα πιο ανεπτυγμένα έθνη και τα άτομα μπορούν να το κάνουν αυτό, οι ζωές τους και οι κοινωνίες τους θα αποδειχθούν πιο ανθρώπινες, πληρέστερες και ευτυχισμένες. Η ανθρωπότητα είναι μια οικογένεια, είμαστε ουσιαστικά κοινωνικά όντα και μπορούμε να είμαστε ευτυχισμένοι μόνο μαζί.
Η προτίμηση για τους φτωχούς δεν είναι προαιρετική, δεν μπορεί να ανατεθεί σε ειδικά όργανα της Εκκλησίας ή της κοινωνίας. Οι ποιμένες της Εκκλησίας πρέπει να συνοδεύουν με ποιμαντικό τρόπο τους παράγοντες της οικονομικής ζωής, αλλά και τις κοινότητές τους για να ανακαλύψουν τα εμπόδια που εμποδίζουν την ολοκληρωμένη ανθρώπινη ανάπτυξή τους. Σε αυτή την ποιμαντική προσπάθεια πρέπει να τους ακούσουν, πρώτα απ’ όλα πρέπει να ακούσουν τους φτωχούς, τους πάσχοντες.
Η ανθρωπότητα πρέπει να σπάσει αυτές τις «δομές της αμαρτίας» – για να χρησιμοποιήσω την έκφραση του Αγίου Ιωάννη Παύλου Β΄. – που οδηγούν στην ανισότητα και τον αποκλεισμό. Τέτοιες δομές της αμαρτίας είναι μεταξύ άλλων η επιβάρυνση των φτωχών χωρών, οι φορολογικοί παράδεισοι ή το μονοπώλιο λίγων στον τομέα της βιομηχανίας και της επικοινωνίας υψηλής τεχνολογίας.
Ο προφήτης Ησαΐας λέει: «Ο καρπός της δικαιοσύνης είναι η ειρήνη» (Ησ 32,17). Αν επιθυμούμε την ειρήνη, πρέπει να δημιουργήσουμε έναν πιο δίκαιο κόσμο. Το Ιωβηλαίο Έτος καλεί την ανθρωπότητα να οικοδομήσει μια νέα παγκόσμια οικονομία, μια οικονομία αλληλεγγύης που θα υπηρετεί πραγματικά την ευημερία όλων.
[1] II. Vatican Council, Gaudium et spes, 71. Compendium of the Social Doctrine of the Church 176-178.
[2] Compendium of the Social Doctrine of the Church, 326. 329.
[3] Compendium of the Social Doctrine of the Church, 349.
[4] Compendium of the Social Doctrine of the Church, 288.
[5] Pope Francis, Evangeliigaudium, 53.
[6] PopeJohnPaul II, Sollicitudoreisocialis, 42.
