Οι επίσκοποι της Επιτροπής των Συνόδων Καθολικών Ιεραρχιών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (COMECE) στη Λομζά στηρίζουν τις μελλοντικές διευρύνσεις της ΕΕ: «Ένα δυνατό μήνυμα ελπίδας για τους πολίτες που αναζητούν την ειρήνη και τη δικαιοσύνη».
Με την ευκαιρία της 20ής επετείου της διεύρυνσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης το 2004, οι επίσκοποι της COMECE, που συγκεντρώθηκαν στη Łomża της Πολωνίας για την εαρινή τους συνέλευση από τις 17-19 Απριλίου 2024, υιοθέτησαν τη δήλωση «Ας συνεχίσουμε να οικοδομούμε την Ευρώπη μαζί».
Σε αυτή την δήλωση οι Ιεράρχες καταθέτουν την υποστήριξή τους στην προοπτική και μελλοντικών διευρύνσεων αναφέροντας χαρακτηριστικά: «Δεν είναι μόνο μια γεωπολιτική αναγκαιότητα για τη σταθερότητα στην ήπειρό μας, αλλά και ένα δυνατό μήνυμα ελπίδας για τους πολίτες που επιθυμούν να ζουν σε συνθήκες ειρήνης και δικαιοσύνης».
Ας συνεχίσουμε να οικοδομούμε την Ευρώπη μαζί
Εμείς, οι επίσκοποι εκπρόσωποι των Επισκοπικών Συνόδων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), που συγκεντρωθήκαμε για την Εαρινή Ολομέλεια 2024 της COMECE στην Łomża (Πολωνία), γιορτάζοντας την 20ή επέτειο της ιστορικής διεύρυνσης της ΕΕ, υιοθετήσαμε την ακόλουθη Δήλωση:
Η Καθολική Εκκλησία συνοδεύει από κοντά τη διαδικασία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης από την αρχή της, θεωρώντας την ως μια διαδικασία που φέρνει κοντά τους λαούς και τις χώρες της Ευρώπης σε μια κοινότητα που θα εγγυάται την ειρήνη, την ελευθερία, τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου, τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την ευημερία. Η διαδικασία αυτή, που προωθήθηκε με θάρρος από τους ιδρυτές της Ευρωπαϊκής Ένωσης μετά από τρομερούς πολέμους στην ήπειρό μας, βασίστηκε επίσης σε χριστιανικές αξίες, όπως η αναγνώριση της αξιοπρέπειας του ανθρώπου προσώπου, η επικουρικότητα, η αλληλεγγύη και η επιδίωξη του κοινού καλού. Την 1η Μαΐου 2004, η ΕΕ μεγάλωσε κατά δέκα νέα κράτη μέλη και αυτό ήταν ένα σημαντικό βήμα προς την υλοποίηση του οράματος μιας ενωμένης Ευρώπης που θα μπορούσε να «αναπνέει με τους δύο πνεύμονές της», όπως οραματίστηκε ο Άγιος Πάπας Ιωάννης Παύλος Β΄, ενώνοντας την Ανατολική και τη Δυτική Ευρώπη σε μια κοινότητα λαών, διαφορετικών, αλλά συνδεδεμένων με κοινή ιστορία και πεπρωμένο.
Αυτό το γεγονός αποτέλεσε ορόσημο για τον εξευρωπαϊσμό της ΕΕ, φέρνοντάς την πιο κοντά σε αυτό που αποτελεί και μια ισχυρή μαρτυρία στην εποχή μας για το πώς η αδελφική συνεργασία, που επιδιώκει την ειρήνη και έχει τις ρίζες της σε κοινές αξίες, μπορεί να υπερισχύσει των συγκρούσεων και των διαιρέσεων.
Μια μεγαλύτερη αλλά και πιο ποικιλόμορφη Ένωση έχει, ωστόσο, φέρει μαζί της και νέες προκλήσεις. Παρά τη σταθερή πολιτική και οικονομική ένταξη των κρατών μελών της ΕΕ, είναι αμφίβολο σε ποιο βαθμό ένας γνήσιος διάλογος των εθνικών πραγματικοτήτων, πολιτισμών, ιστορικών εμπειριών και ταυτοτήτων έχει λάβει χώρα σε όλες τις ευρωπαϊκές κοινωνίες. Όσο ένα πραγματικό ευρωπαϊκό πνεύμα που εμπεριέχει την αίσθηση του ανήκειν στην ίδια κοινότητα και της κοινής ευθύνης γι’ αυτήν, δεν έχει αναπτυχθεί πλήρως, η εμπιστοσύνη εντός της ευρωπαϊκής Ένωσης μπορεί να υπονομευθεί και η σφυρηλάτηση της ενότητας μπορεί να βρεθεί αντιμέτωπη με προσπάθειες να μπουν συγκεκριμένα συμφέροντα και στενά οράματα πάνω από το κοινό καλό.
Μετά τις κρίσεις των τελευταίων ετών που έφεραν μια σχετική «κόπωση της διεύρυνσης», ο επιθετικός πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας και οι γεωπολιτικές εξελίξεις στην γειτονιά της ΕΕ δημιούργησαν μια νέα δυναμική για μελλοντικές εντάξεις στην Ένωση, ιδίως όσον αφορά τις χώρες των Βαλκανίων και της Ανατολικής Ευρώπης. Πέρα από το να είναι γεωπολιτική αναγκαιότητα για τη σταθερότητα στην ήπειρό μας, θεωρούμε την προοπτική μιας μελλοντικής ένταξης στην ΕΕ ένα ισχυρό μήνυμα ελπίδας για τους πολίτες των υποψήφιων χωρών και ως απάντηση στην επιθυμία τους να ζήσουν σε συνθήκες ειρήνης και δικαιοσύνης. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι χώρες αυτές χρειάστηκε να υποστούν πολλές φορές δυσκολίες και θυσίες κατά τη διάρκεια της πορείας τους.
Η ένταξη στην ΕΕ είναι, ωστόσο, μια αμφίδρομη διαδικασία. Οι χώρες που φιλοδοξούν να γίνουν μελλοντικά μέλη της ΕΕ πρέπει να συνεχίσουν τις απαραίτητες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις σε κρίσιμους τομείς, όπως το κράτος δικαίου, την ενίσχυση των δημοκρατικών θεσμών, τα θεμελιώδη δικαιώματα, συμπεριλαμβανομένης της θρησκευτικής ελευθερίας και της ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης, καθώς και την καταπολέμηση της διαφθοράς και του οργανωμένου εγκλήματος. Ταυτόχρονα, μια διαδικασία διεύρυνσης της ΕΕ με επίκεντρο τον πολίτη, αξιόπιστη και δίκαιη, θα πρέπει να ενθαρρύνει και να ανταποκρίνεται επαρκώς σε αυτές τις μεταρρυθμιστικές προσπάθειες, αποφεύγοντας οποιαδήποτε διπλά πρότυπα στη μεταχείριση των υποψήφιων χωρών.
Η αξιοπιστία της διαδικασίας διεύρυνσης της ΕΕ προϋποθέτει επίσης συγκεκριμένα βήματα από την πλευρά της Ένωσης ώστε να καταστεί έτοιμη να υποδεχθεί νέα μέλη. Η μελλοντική διεύρυνση της ΕΕ είναι μια ευκαιρία να επικαιροποιηθεί η ιδέα μιας ενωμένης Ευρώπης που έχει τις ρίζες της στην έμπρακτη αλληλεγγύη και να ανακαλυφθούν με δημιουργική πίστη τα μεγάλα ιδανικά που ενέπνευσαν την ίδια την ίδρυσή της. Μια διευρυμένη Ένωση θα πρέπει επίσης να επανεξετάσει τους τρόπους διακυβέρνησής της, προκειμένου να επιτρέψει στα μέλη και τα θεσμικά της όργανα να ενεργούν έγκαιρα και αποτελεσματικά.
Επιπλέον, κάθε προσαρμογή των δημοσιονομικών πλαισίων, των πολιτικών ή των τομέων συνεργασίας θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη τις επιπτώσεις τους στους ανθρώπους, ιδίως στα πιο ευάλωτα μέλη των κοινωνιών των σημερινών και των μελλοντικών κρατών μελών.
Με την ελπίδα ότι η διαδικασία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης θα προχωρήσει, αισθανόμαστε επίσης την ανάγκη να ζητήσουμε βαθύτερο προβληματισμό σχετικά με την κοινή μας αξιακή βάση και τους ιδιαίτερους δεσμούς που μας ενώνουν ως ευρωπαϊκή οικογένεια. Όπως είπε ο Πάπας Φραγκίσκος απευθυνόμενος στη Συνέλευση της COMECE τον Μάρτιο του 2023, «η Ευρώπη έχει μέλλον αν είναι πραγματικά μια ένωση», εκτιμώντας την ενότητα στην πολυμορφία. Οι αρχές της επικουρικότητας, του σεβασμού των διαφορετικών παραδόσεων και πολιτισμών που όλοι μαζί αποτελούν την Ευρώπη, και της ακολουθίας του δρόμου της πρακτικής αλληλεγγύης έναντι εκείνου της ιδεολογικής επιβολής, είναι υψίστης σημασίας. Ως Καθολική Εκκλησία, είμαστε έτοιμοι να συμβάλουμε σε αυτές τις προσπάθειες.
Καθώς η ιστορία της διαδικασίας της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης πρέπει, σε μεγάλο βαθμό, να γραφτεί ακόμη, εμπιστευόμαστε με ιδιαίτερο τρόπο το μέλλον της αγαπημένης μας ηπείρου στον Κύριό μας Ιησού Χριστό, Πρίγκιπα της Ειρήνης, μέσω της μεσολάβησης της Μαρίας, Μητέρας της Εκκλησίας, και των προστάτιδων Αγίων της Ευρώπης, του Αγίου Βενεδίκτου, των Αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου, της Αγίας Μπριγκίτης, της Αγίας Αικατερίνης της Σιένα και της Αγίας Θηρεσίας Βενεδίκτης του Σταυρού (Edith Stein).
Εγκρίθηκε από τη Συνέλευση της COMECE στη Łomża (Πολωνία) στις 19 Απριλίου 2024.
