ΜΗΝΥΜΑ ΤΗΣ ΑΥΤΟΥ ΑΓΙΟΤΗΤΟΣ ΤΟΥ ΠΑΠΑ ΒΕΝΕΔΙΚΤΟΥ 16ου
ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΟΡΤΑΣΜΟ ΤΗΣ 45ης ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΗΜΕΡΑΣ ΤΗΣ ΕΙΡΗΝΗΣ
1η ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2012
ΝΑ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΟΥΜΕ ΤΟΥΣ ΝΕΟΥΣ ΣΤΗ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΙΡΗΝΗ
1. Η αρχή ενός νέου έτους, δωρεά του Θεού προς στην ανθρωπότητα, με προσκαλεί να απευθύνω σε όλους, με μεγάλη εμπιστοσύνη και στοργή, μια ιδιαίτερη ευχή γι΄αυτήν την περίοδο που βρίσκεται μπροστά μας, ώστε να σημαδευτεί πραγματικά από τη δικαιοσύνη και την ειρήνη.
Ποια στάση να κρατήσουμε κοιτάζοντας το νέο έτος; Στον Ψαλμό 130 βρίσκουμε μια ωραιότατη εικόνα. Ο ψαλμωδός λέει πως ο άνθρωπος προσμένει τον Κύριο «περισσότερο από όσο οι φύλακες προσμένουν να χαράξει» (στιχ. 6), τον αναμένει με σταθερή ελπίδα, επειδή γνωρίζει ότι θα φέρει φως, ευσπλαχνία, σωτηρία. Παρόμοια προσμονή γεννιέται από την εμπειρία του εκλεκτού λαού, ο οποίος αναγνωρίζει ότι έχει διαπαιδαγωγηθεί από τον Θεό για να κοιτάζει τον κόσμο στην αλήθειά του και να μην αφήνεται να καταβάλλεται από τα βάσανα. Σας προσκαλώ να κοιτάξετε το 2012 με αυτήν την γεμάτη εμπιστοσύνη στάση. Είναι αλήθεια πως κατά το έτος που λήγει, αυξήθηκε το αίσθημα της απογοήτευσης από την κρίση που πλήττει την κοινωνία, τον κόσμο της εργασίας και την οικονομία. Μια κρίση της οποίας οι ρίζες είναι πριν απ’ όλα πολιτιστικές και ανθρωπολογικές. Φαίνεται πως ένα σκοτεινό πέπλο ήρθε να καλύψει την εποχή μας και δεν επιτρέπει να δούμε καθαρά το φως της ημέρας.
Μέσα σ΄αυτήν τη σκοτεινιά, η καρδιά του ανθρώπου δεν παύει, ωστόσο, να προσμένει την αυγή για την οποία μιλάει ο ψαλμωδός. Η προσμονή αυτή είναι ιδιαίτερα ζωντανή και ορατή στους νέους και γι΄αυτό ο νους μου στρέφεται προς αυτούς, σκεπτόμενος τη συμβολή που μπορούν και οφείλουν να προσφέρουν στην κοινωνία. Θα ήθελα λοιπόν να παρουσιάσω το Μήνυμα για την 45η Παγκόσμια Ημέρα της Ειρήνης σε μια προοπτική εκπαιδευτική: «Να διαπαιδαγωγήσουμε τους νέους στη δικαιοσύνη και την ειρήνη», με την πεποίθηση ότι αυτοί, δια του ενθουσιασμού και της χαρακτηριστικής έλξης τους προς τα ιδεώδη, μπορούν να προσφέρουν μια νέα ελπίδα στον κόσμο.
Το Μήνυμά μου απευθύνεται επίσης στους γονείς, στις οικογένειες, σε όλους τους παράγοντες της παιδείας και τους εκπαιδευτικούς, καθώς επίσης και στους υπευθύνους των διαφόρων τομέων της θρησκευτικής, κοινωνικής, πολιτικής, οικονομικής, πολιτιστικής ζωής και της επικοινωνίας. Να έχουμε στραμμένη την προσοχή μας στον κόσμο της νεολαίας, να ξέρουμε να τον ακούμε και να τον αξιοποιούμε, δεν συνιστά μόνο μια ευκαιρία, αλλά καθήκον πρωταρχικό όλης της κοινωνίας, για την οικοδόμηση ενός μέλλοντος δικαιοσύνης και ειρήνης. Σημασία έχει να μεταδώσουμε στους νέους την εκτίμηση για τη θετική αξία της ζωής, διεγείροντας σ΄ αυτούς την επιθυμία να την αναλώσουν στην υπηρεσία του Καλού. Τούτο αποτελεί καθήκον στο οποίο είμαστε όλοι στρατευμένοι αυτοπροσώπως.
Οι φόβοι που εκδήλωσαν πολλοί νέοι το τελευταίο διάστημα στις διάφορες περιοχές του κόσμου, εκφράζουν την επιθυμία να κοιτάξουν το μέλλον με θεμελιωμένη ελπίδα. Αυτή τη στιγμή, οι πλευρές της ζωής που βιώνουν με ανησυχία είναι πολλές: η επιθυμία να λάβουν μια μόρφωση που να τους προετοιμάζει βαθύτερα για να αντιμετωπίσουν την πραγματικότητα, η δυσκολία να δημιουργήσουν οικογένεια και να βρουν μια σταθερή θέση εργασίας, η πραγματική ικανότητα να συνεισφέρουν στον κόσμο της πολιτικής, του πολιτισμού και της οικονομίας για την οικοδόμηση μιας κοινωνίας με πιο ανθρώπινο και αλληλέγγυο πρόσωπο.
Είναι σημαντικό, αυτές οι ανησυχίες και τα νεανικά ιδεώδη που εμπεριέχουν, να προκαλέσουν τη δέουσα προσοχή όλων των συνιστωσών (υπευθύνων) της κοινωνίας. Η Εκκλησία βλέπει τους νέους με ελπίδα, έχει εμπιστοσύνη σ΄αυτούς και τους ενθαρρύνει να αναζητούν την αλήθεια, να υπερασπίζονται το κοινό καλό, να έχουν ανοικτές προοπτικές για τον κόσμο και μάτια ικανά να βλέπουν «νέα πράγματα» (Ης. 42,9 . 48,6).
Οι υπεύθυνοι της διαπαιδαγώγησης
2. Η διαπαιδαγώγηση είναι η πιο γοητευτική και δύσκολη περιπέτεια της ζωής. Διαπαιδαγωγώ σημαίνει οδηγώ κάποιον έξω από τον εαυτό του και να τον εισάγω στην πραγματικότητα, σε μια πληρότητα που κάνει τον άνθρωπο να προοδεύει. Παρόμοια διαδικασία τρέφεται από τη συνάντηση δύο βουλήσεων, τη βούληση του ενήλικα και εκείνη του νέου. Αυτή απαιτεί την υπευθυνότητα του μαθητή ο οποίος πρέπει να είναι πρόθυμος να αφεθεί να οδηγηθεί στη γνώση της πραγματικότητας και την υπευθυνότητα του παιδαγωγού, ο οποίος πρέπει να είναι διαθέσιμος να προσφέρει τον εαυτό του. Για το λόγο αυτό, περισσότερο από ποτέ, απαιτούνται αυθεντικοί μάρτυρες και όχι απλοί χορηγητές κανόνων και γνώσεων. Μάρτυρες που να ξέρουν να βλέπουν πιο μακριά από τους άλλους, διότι η ζωή τους αγκαλιάζει ευρύτερα πεδία. Μάρτυρας είναι αυτός που βιώνει πρώτος την πορεία που προτείνει.
Ποιοι είναι οι χώροι όπου καλλιεργείται μια αληθινή διαπαιδαγώγηση στην ειρήνη και στη δικαιοσύνη; Πριν απ’ όλα η οικογένεια, επειδή οι γονείς είναι ο πρώτοι παιδαγωγοί. Η οικογένεια είναι το πρωταρχικό κύτταρο της κοινωνίας. «Στην οικογένεια τα παιδιά διδάσκονται τις ανθρώπινες και χριστιανικές αξίες που επιτρέπουν μιαν εποικοδομητική και ειρηνική συμβίωση. Στην οικογένεια τα παιδιά μαθαίνουν την αλληλεγγύη μεταξύ των γενεών, τον σεβασμό των κανόνων, τη συγχώρηση και την υποδοχή του άλλου» (1). Η οικογένεια είναι το πρώτο σχολείο όπου γίνεται η διαπαιδαγώγηση στη δικαιοσύνη και την ειρήνη.
Ζούμε σε έναν κόσμο όπου η οικογένεια και η ίδια η ζωή βρίσκονται υπό συνεχή απειλή και όχι σπάνια διασκορπισμένη. Συχνά συνθήκες εργασίας ελάχιστα εναρμονισμένες με τις οικογενειακές υποχρεώσεις, ανησυχίες για το μέλλον, φρενήρεις ρυθμοί ζωής, μετανάστες που αναζητούν τα προς το ζην, αν όχι απλά την επιβίωση, καθιστούν δύσκολη τη δυνατότητα να εξασφαλιστεί στα παιδιά ένα από τα πολυτιμότερα αγαθά: την παρουσία των γονέων. Παρουσία που να επιτρέπει μια ολοένα πιο βαθιά συμπόρευση, για να καταστεί δυνατό να μεταδώσει την εμπειρία και τις βεβαιότητες που αποκτήθηκαν με τα χρόνια, τα οποία μόνο με το χρόνο που μοιράστηκαν μαζί (γονείς και παιδιά) μπορούν να μεταδοθούν. Επιθυμώ να πω στους γονείς να μην αποθαρρύνονται! Με το παράδειγμα της ζωής τους ας προτρέπουν τα παιδιά να εναποθέτουν την ελπίδα τους πριν απ’ όλα στον Θεό, αφού μόνο από Εκείνον πηγάζουν η αυθεντική δικαιοσύνη και ειρήνη.
Θα ήθελα να απευθυνθώ και στους υπευθύνους των ιδρυμάτων που έχουν εκπαιδευτικά καθήκοντα: με βαθύ αίσθημα ευθύνης ας αγρυπνούν, ώστε να γίνεται σεβαστή η αξιοπρέπεια κάθε προσώπου και να αξιοποιείται σε κάθε περίσταση. Ας φροντίζουν, ώστε κάθε νέος να μπορεί να ανακαλύψει την κλήση του βοηθώντας τον να καλλιεργήσει και να αναπτύξει τα ταλέντα που του χάρισε ο Κύριος. Ας εγγυώνται στις οικογένειες ότι τα παιδιά τους θα μπορέσουν να ακολουθήσουν μια διαπαιδαγωγική πορεία που δεν θα αντιτίθεται στη συνείδησή τους και στις θρησκευτικές αρχές τους.
Κάθε εκπαιδευτικό περιβάλλον να είναι χώρος ανοίγματος στην υπερβατικότητα και στους άλλους. Χώρος διαλόγου, συνοχής και ακούσματος, όπου ο νέος να αισθάνεται ότι αξιοποιούνται οι δυνατότητές του και ο εσωτερικός του πλούτος, και όπου να μαθαίνει να εκτιμά τους αδελφούς. Να μαθαίνει ακόμη ο νέος, στο χώρο αυτό, να απολαμβάνει τη χαρά που αναβλύζει από την καθημερινή ζωή αγάπης και συμπόνιας προς τον πλησίον και από την ενεργό συμμετοχή στην οικοδόμηση μιας πιο ανθρώπινης και πιο αδελφικής κοινωνίας.
Απευθύνομαι κατόπιν στους πολιτικούς υπεύθυνους, ζητώντας από αυτούς να βοηθήσουν συγκεκριμένα τις οικογένειες και τα εκπαιδευτικά ιδρύματα να ασκήσουν τα δικαιώματα και καθήκοντά τους που απορρέουν από την εκπαίδευση. Ποτέ δεν πρέπει να λείψει η κατάλληλη στήριξη στη μητρότητα και στην πατρότητα. Να φροντίσουν να μην εμποδιστεί σε κανέναν η πρόσβαση στην εκπαίδευση, και οι οικογένειες να μπορούν να επιλέξουν ελεύθερα τις εκπαιδευτικές δομές που θεωρούν καταλληλότερες για το καλό των παιδιών τους. Να στρατευτούν να διευκολύνουν την επανασύνδεση των οικογενειών που είναι χωρισμένες από την ανάγκη να βρουν τα προς το ζην. Να προσφέρουν στους νέους μια σαφή εικόνα της πολιτικής, ως αληθινή υπηρεσία που αποσκοπεί στο καλό όλων.
Δεν μπορώ επίσης να μην κάνω έκκληση και στα ΜΜΕ, ώστε να προσφέρουν και αυτά την διαπαιδαγωγική συμβολή τους. Στη σημερινή κοινωνία, τα μέσα μαζικής επικοινωνίας ασκούν έναν πολύ ιδιαίτερο ρόλο: όχι μόνο ενημερώνουν τον κόσμο, αλλά και διαμορφώνουν το πνεύμα του κοινού τους και συνεπώς μπορούν να έχουν μιαν αξιοσημείωτη συμβολή στη διαπαιδαγώγηση των νέων. Είναι σημαντικό να έχουμε υπόψη μας ότι η σχέση ανάμεσα στην διαπαιδαγώγηση και την επικοινωνία είναι στενότατη: Πράγματι η διαπαιδαγώγηση πραγματοποιείται μέσω της επικοινωνίας η οποία επηρεάζει, θετικά ή αρνητικά τη μόρφωση του ατόμου.
Αλλά και οι νέοι οφείλουν να έχουν το θάρρος να βιώνουν πριν απ’ όλα οι ίδιοι, αυτό που ζητούν από εκείνους που τους περιβάλλουν. Η ευθύνη που αφορά τους ίδιους είναι μεγάλη: να έχουν τη δύναμη να κάνουν καλή και συνειδητή χρήση της ελευθερίας. Είναι και αυτοί υπεύθυνοι για την άρτια διαπαιδαγώγηση και μόρφωσή τους στη δικαιοσύνη και την ειρήνη!
Διαπαιδαγωγώντας στην αλήθεια και την ελευθερία
3. Ο Άγιος Αυγουστίνος αναρωτιόταν: «Quid enim fortius desiderat anima quam veritatem? Τι πράγμα επιθυμεί ο άνθρωπος εντονότερα από την αλήθεια; (2). Η ανθρώπινη μορφή μιας κοινωνίας εξαρτάται πολύ από τη συμβολή της διαπαιδαγώγησης να διατηρήσει ζωντανό το αδυσώπητο αυτό ερώτημα. Πράγματι, η διαπαιδαγώγηση στοχεύει στην ολοκληρωμένη μόρφωση του ανθρώπινου όντος συμπεριλαμβανομένης της ηθικής και πνευματικής του διάστασης, ενόψει του τελικού του σκοπού και του καλού της κοινωνίας της οποίας είναι μέλος. Γι΄αυτό, για να διαπαιδαγωγήσεις στην αλήθεια, θα πρέπει πριν απ’ όλα να γνωρίζεις ποιος είναι ο άνθρωπος, ποια είναι η φύση του. Ατενίζοντας την πραγματικότητα που περιβάλλει τον άνθρωπο, ο ψαλμωδός διερωτάται: «Όταν βλέπω τους ουρανούς σου, έργο των δακτύλων σου, τη σελήνη και τα αστέρια που εσύ τα στερέωσες, τι είναι ο άνθρωπος για να τον θυμάσαι, ή ο υιός του ανθρώπου για να τον φροντίζεις;» (Ψ. 8,4-5). Αυτό είναι το θεμελιώδες ερώτημα που πρέπει να θέτουμε: ποιος είναι ο άνθρωπος;
Ο άνθρωπος είναι ένα ον που στα βάθη της καρδιάς του αισθάνεται μια δίψα για το άπειρο, μια δίψα για την αλήθεια -όχι περιορισμένη, αλλά ικανή να εξηγήσει το νόημα της ζωής– διότι έχει πλαστεί «κατ΄εικόνα και ομοίωση του Θεού». Αναγνωρίζοντας λοιπόν με ευγνωμοσύνη τη ζωή ως δώρο ανεκτίμητο, οδηγούμαστε στο να ανακαλύψουμε τη βαθιά μας αξία και το απαραβίαστο κάθε ανθρώπινης προσωπικότητας. Γι΄αυτό η πρωταρχική διαπαιδαγώγηση συνίσταται στο να μάθουμε να αναγνωρίζουμε στον άνθρωπο την εικόνα του Δημιουργού και συνεπώς να έχουμε βαθύ σεβασμό για κάθε ανθρώπινο ον και να βοηθούμε τους άλλους να συμπεριφέρονται στη ζωή τους σύμφωνα με αυτήν την ύψιστη αξία. Δεν πρέπει ποτέ να ξεχνούμε πως «η αυθεντική ανάπτυξη του ανθρώπου αφορά ενιαία στην ολότητα της προσωπικότητάς του σε κάθε της διάσταση» (3), συμπεριλαμβανομένης της διάστασης της υπερβατικότητας, καθώς επίσης δεν πρέπει να ξεχνούμε πως δεν μπορούμε να θυσιάζουμε την προσωπικότητα του ανθρώπου για να επιτύχουμε ένα οποιοδήποτε ειδικό καλό, οικονομικό ή κοινωνικό, ατομικό ή συλλογικό.
Μόνο στη σχέση με τον Θεό ο άνθρωπος κατανοεί το νόημα της ελευθερίας του. Και είναι καθήκον της διαπαιδαγώγησης να μορφώσει τους νέους στην αυθεντική ελευθερία. Αυτή δεν συνίσταται στην απουσία δεσμεύσεων ή στην κυριαρχία πάνω στην ελεύθερη βούληση, δεν είναι η απολυταρχία του εγώ. Ο άνθρωπος που πιστεύει ότι είναι απόλυτος, ότι δεν εξαρτάται από τίποτε και από κανένα, ότι μπορεί να κάνει οτιδήποτε θελήσει, καταλήγει να αντιτίθεται στην αλήθεια του είναι του και να χάνει την ελευθερία του. Ο άνθρωπος αντίθετα, είναι ένα ον με κύριο χαρακτηριστικό ότι σχετίζεται με άλλους, ζει ευρισκόμενος σε σχέση με τους άλλους και πάνω απ’ όλα με τον Θεό. Η αυθεντική ελευθερία δεν μπορεί ποτέ να επιτευχθεί μακριά από Αυτόν.
Η ελευθερία είναι μια πολύτιμη αλλά λεπτή αξία. Μπορεί να καταστεί αντικείμενο παρανόησης και κατάχρησης. «Σήμερα ένα εμπόδιο ιδιαίτερα ύπουλο στο έργο της διαπαιδαγώγησης αποτελείται από την μαζική παρουσία στην κοινωνία και την κουλτούρα μας εκείνου του σχετικισμού, ο οποίος μη αναγνωρίζοντας τίποτε ως οριστικό, παραδέχεται ως έσχατο μέτρο αξιολόγησης το εγώ του καθενός με τις δικές του επιθυμίες και, υπό το κάλυμμα της φαινομενικής ελευθερίας, καταλήγει να γίνει φυλακή, διότι χωρίζει τον έναν από τον άλλο, αναγκάζοντας τον καθένα να βρεθεί κλεισμένος μέσα στο δικό του «εγώ». Κατά συνέπεια μέσα στον σχετικιστικό αυτόν ορίζοντα δεν είναι δυνατή μια αληθινή διαπαιδαγώγηση: χωρίς το φως της αλήθειας, αργά ή γρήγορα, ο καθένας είναι καταδικασμένος να αμφισβητήσει την καλοσύνη της ίδιας της ζωής και των σχέσεων που την αποτελούν και την εγκυρότητα της στράτευσής του για να οικοδομήσει κάτι από κοινού με τους άλλους» (4).
Για να ασκήσει την ελευθερία του, ο άνθρωπος οφείλει λοιπόν να υπερβεί τον σχετικιστικό ορίζοντα και να γνωρίσει την αλήθεια για τον εαυτό του και την αλήθεια για το καλό και το κακό. Στα μύχια της συνείδησής του, ο άνθρωπος ανακαλύπτει ένα νόμο που δεν καθόρισε ο ίδιος, αλλά στον οποίο οφείλει να υπακούει, και του οποίου η φωνή τον καλεί να αγαπά και να κάνει το καλό και να αποφεύγει το κακό, να αναλαμβάνει την ευθύνη για το καλό που έκανε και το κακό που διέπραξε(5). Γι΄αυτό, η άσκηση της ελευθερίας είναι στενά συνδεδεμένη με τον φυσικό ηθικό νόμο, που έχει χαρακτήρα οικουμενικό, εκφράζει την αξιοπρέπεια κάθε ανθρώπου, θέτει τη βάση των θεμελιωδών δικαιωμάτων και καθηκόντων του, και συνεπώς, σε τελευταία ανάλυση, τη βάση της ορθής και ειρηνικής συμβίωσης μεταξύ των προσώπων.
Η ορθή χρήση της ελευθερίας, είναι λοιπόν κεντρικής σημασίας στην προώθηση της δικαιοσύνης και της ειρήνης, που απαιτούν τον σεβασμό του εαυτού μας και του άλλου, ακόμη και αν αυτός απέχει μακριά από τον δικό μας τρόπο να υπάρχουμε και να ζούμε. Από αυτήν τη στάση απορρέουν τα στοιχεία χωρίς τα οποία η ειρήνη και η δικαιοσύνη παραμένουν λέξεις χωρίς περιεχόμενο: η αμοιβαία εμπιστοσύνη, η ικανότητα διεξαγωγής εποικοδομητικού διαλόγου, η δυνατότητα της συγχώρησης, την οποία πολλές φορές ζητούμε αλλά μας κάνει κόπο να την δώσουμε, η αμοιβαία αγάπη, η συμπόνια προς τους ασθενέστερους, καθώς επίσης η διαθεσιμότητα για θυσίες.
Διαπαιδαγωγώντας στη δικαιοσύνη
4. Στην εποχή μας, όπου η αξία του ατόμου, της αξιοπρέπειάς του και των δικαιωμάτων του, πέραν των θετικών θεωρητικών διακηρύξεων, απειλούνται σοβαρά από την διαδεδομένη τάση να ανατρέχουμε αποκλειστικά σε κριτήρια χρησιμότητας, κέρδους και του «έχειν», είναι σημαντικό να μην διαχωρίζουμε την έννοια της δικαιοσύνης από τις υπερβατικές της ρίζες. Πράγματι, η δικαιοσύνη δεν είναι μια απλή ανθρώπινη σύμβαση, διότι αυτό που είναι δίκαιο δεν έχει αρχικά καθοριστεί από τον θετικό νόμο, αλλά από τη βαθιά ταυτότητα του ανθρώπινου όντος. Η ολοκληρωμένη θεώρηση του ανθρώπου είναι εκείνη που επιτρέπει να μην καταλήξουμε σε μια συμβατική αντίληψη της δικαιοσύνης και να ανοίξουμε σ΄αυτήν τον ορίζοντα της αλληλεγγύης και της αγάπης (6).
Δεν μπορούμε να αγνοούμε ότι ορισμένα ρεύματα της σύγχρονης κουλτούρας, στηριζόμενα σε ορθολογικές και ατομικιστικές οικονομικές αρχές, έχουν αλλοιώσει και αποσπάσει την έννοια της δικαιοσύνης από τις υπερβατικές της ρίζες, διαχωρίζοντάς την από την αγάπη και την αλληλεγγύη: «Η «πολιτεία του ανθρώπου» δεν προάγεται μόνο με τις σχέσεις δικαιωμάτων και καθηκόντων, αλλά περισσότερο και πρώτα από όλα, από σχέσεις προσφοράς, συμπόνιας, και κοινωνίας. Η αγάπη φανερώνει πάντοτε, ακόμη και στις ανθρώπινες σχέσεις, την αγάπη του Θεού, δίνει αξία θεολογική και σωστική σε κάθε στράτευση για δικαιοσύνη στον κόσμο» (7).
«Μακάριοι όσοι πεινούν και διψούν για την επικράτηση της δικαιοσύνης, γιατί αυτοί θα ικανοποιηθούν» (Μτ. 5,6). Θα ικανοποιηθούν, γιατί πεινούν και διψούν για ορθές σχέσεις με τον Θεό, με τον εαυτό τους, με τους αδελφούς και τις αδελφές τους και με ολόκληρη τη δημιουργία.
Διαπαιδαγωγώντας στην ειρήνη
5. «Η ειρήνη δεν είναι μόνο απουσία του πολέμου, δεν περιορίζεται στο να εξασφαλίζει την ισορροπία των αντιμαχόμενων δυνάμεων. Η ειρήνη δεν κατορθώνεται επάνω στη γη χωρίς τη διαφύλαξη των αγαθών των ανθρώπων, την ελεύθερη επικοινωνία μεταξύ τους, το σεβασμό προς την αξιοπρέπεια των προσώπων και των λαών, την αδιάλειπτη εφαρμογή της αδελφοσύνης»(8). Η ειρήνη είναι καρπός της δικαιοσύνης και αποτέλεσμα της αγάπης. Η ειρήνη είναι πριν από όλα δώρο του Θεού. Εμείς οι χριστιανοί πιστεύουμε ότι ο Χριστός είναι η αληθινή μας ειρήνη: Σ΄ Εκείνον, στον Σταυρό του, ο Θεός συμφιλίωσε μαζί του τον κόσμο και απάλειψε τα εμπόδια που μας χώριζαν τους μεν από τους δε (βλ. Εφ. 2, 14-18). Σ΄Αυτόν υπάρχει μια μοναδική οικογένεια συμφιλιωμένη στην αγάπη.
Αλλά η ειρήνη δεν είναι μόνο δώρο που λαβαίνουμε, είναι και έργο που οφείλουμε να δημιουργήσουμε. Για να είμαστε πραγματικά δημιουργοί ειρήνης, οφείλουμε να διαπαιδαγωγηθούμε στην συμπόνια, την αλληλεγγύη, τη συνεργασία, την αδελφοσύνη, να είμαστε ενεργοί μέσα στην κοινότητα και να επαγρυπνούμε για να αφυπνίζουμε τις συνειδήσεις σε ζητήματα εθνικά και διεθνή και στη σημασία να αναζητούμε κατάλληλους τρόπους ανακατανομής του πλούτου, προώθησης της ανάπτυξης και της συνεργασίας γι΄ αυτήν, και τερματισμού των συγκρούσεων. «Μακάριοι όσοι φέρνουν την ειρήνη στους ανθρώπους, γιατί αυτοί θα ονομαστούν παιδιά του Θεού», λέει ο Ιησούς στην επί του όρους ομιλία (Μτ. 5,9).
Η ειρήνη για όλους γεννιέται από τη δικαιοσύνη του καθενός και κανείς δεν μπορεί να παραβλέψει αυτήν την ουσιαστική στράτευση να προωθεί τη δικαιοσύνη σύμφωνα με τις αρμοδιότητές του και τις ευθύνες του. Καλώ ιδιαίτερα τους νέους, που έχουν πάντοτε ζωντανή την τάση προς τα ιδεώδη, να επιδεικνύουν υπομονή και επιμονή στην αναζήτηση της δικαιοσύνης και της ειρήνης, στην καλλιέργεια της αγάπης γι΄αυτό που είναι σωστό και αληθινό, ακόμη και όταν αυτό συνεπάγεται θυσίες και είναι κόντρα στο ρεύμα.
Υψώνοντας τα μάτια προς τον Θεό
6. Εμπρός στη δύσκολη πρόκληση να διατρέξουμε τις οδούς της δικαιοσύνης και της ειρήνης, μπορούμε, όπως ο Ψαλμωδός, να αναρωτηθούμε: «Υψώνω τα μάτια μου προς τα όρη: από πού θα μου έλθει η βοήθεια;» (Ψ. 121,1).
Σε όλους, και ιδιαίτερα τους νέους, θέλω να πω με έμφαση: «Δεν είναι οι ιδεολογίες που σώζουν τον κόσμο, αλλά μόνο η προσφυγή μας στον ζωντανό Θεό, που είναι ο δημιουργός μας, ο εγγυητής της ελευθερίας μας, ο εγγυητής αυτού που είναι πραγματικά καλό και αληθινό, η προσφυγή χωρίς επιφυλάξεις στον Θεό, που είναι το μέτρο του σωστού και ταυτόχρονα η αιώνια αγάπη. Και τι άλλο θα μπορούσε στ’άλήθεια να μας σώσει αν δεν είναι η αγάπη;» (9). Η αγάπη χαίρεται για την αλήθεια, είναι η δύναμη που μας καθιστά ικανούς να στρατευτούμε για την αλήθεια, για τη δικαιοσύνη, για την ειρήνη, γιατί όλα τα καλύπτει, σε όλα εμπιστεύεται, για όλα ελπίζει, όλα τα υπομένει (βλ. Α΄ Κορ. 13,1-13).
Αγαπητοί νέοι, εσείς είστε ένα δώρο πολύτιμο για την κοινωνία. Μην αποθαρρύνεστε εμπρός στις δυσκολίες και μην παρασύρεστε από λανθασμένες λύσεις, που συχνά παρουσιάζονται ως η ευκολότερη οδός για να ξεπεράσετε τα προβλήματα. Μη φοβάστε να στρατευτείτε, να αντιμετωπίσετε τον κόπο και τη θυσία, να επιλέξετε τις οδούς που απαιτούν πιστότητα και σταθερότητα, ταπεινοσύνη και αφοσίωση. Βιώνετε με εμπιστοσύνη τα νιάτα σας και τις βαθιές επιθυμίες που δοκιμάζετε για ευτυχία, αλήθεια, ομορφιά και αληθινή αγάπη! Βιώνετε με ένταση αυτήν την περίοδο της ζωής, που είναι τόσο πλούσια και γεμάτη από ενθουσιασμό.
Συνειδητοποιείστε ότι σεις οι ίδιοι, είστε παράδειγμα και ερέθισμα για τους ενήλικες, και θα είστε όσο περισσότερο προσπαθείτε να εξαλείψετε τις αδικίες και τη διαφθορά, όσο περισσότερο επιθυμείτε ένα καλύτερο μέλλον και στρατεύεστε για να το οικοδομήσετε. Να έχετε επίγνωση των δυνατοτήτων σας και μην κλείνεστε στον εαυτό σας, αλλά να φροντίζετε να εργάζεστε για ένα φωτεινότερο μέλλον για όλους. Δεν είστε ποτέ μόνοι. Η Εκκλησία έχει εμπιστοσύνη σ΄εσάς, σας συνοδεύει, σας ενθαρρύνει, και επιθυμεί να σας προσφέρει ό,τι πολυτιμότερο έχει: τη δυνατότητα να υψώσετε τα μάτια στον Θεό, να συναντήσετε τον Ιησού Χριστό, Αυτόν που είναι η δικαιοσύνη και η ειρήνη.
Σε όλους εσάς, άνδρες και γυναίκες που φλέγεστε για την υπόθεση της ειρήνης! Η ειρήνη δεν είναι ένα αγαθό που ήδη έχουμε κατακτήσει, αλλά ένας στόχος προς τον οποίον όλοι κι ο καθένας από εμάς οφείλουμε να επιδιώκουμε. Ας κοιτάξουμε με μεγαλύτερη ελπίδα το μέλλον, ας ενθαρρύνει ο ένας τον άλλο στην κοινή μας πορεία, ας εργαστούμε για να δώσουμε στον κόσμο μας μια πιο ανθρώπινη και πιο αδελφική όψη, ας αισθανθούμε ενωμένοι για την ευθύνη απέναντι στις νέες παρούσες και μέλλουσες γενεές, ιδιαίτερα για να τις διαπαιδαγωγήσουμε να είναι ειρηνικές και δημιουργοί ειρήνης. Είναι στη βάση αυτής της συνειδητοποίησης που σας αποστέλλω αυτούς τους στοχασμούς και σας απευθύνω την έκκλησή μου: ας ενώσουμε τις δυνάμεις μας, πνευματικές, ηθικές και υλικές, για να «διαπαιδαγωγήσουμε τους νέους στη δικαιοσύνη και την ειρήνη».
Από το Βατικανό, 8 Δεκεμβρίου 2011
Απόδοση στα Ελληνικά: Πέτρος Ανδριώτης
