Φλεγόμενες καρδιές, όλοι καθοδόν (βλ. Λκ 24,13-35)
Αγαπητοί αδελφοί και αδελφές
Για τη φετινή Παγκόσμια Ημέρα Ιεραποστολών, επέλεξα ένα θέμα εμπνευσμένο από την ιστορία των μαθητών στο δρόμο προς την Εμμαούς στο Ευαγγέλιο του Λουκά (πρβλ. 24, 13-35): “Καρδιές που καίγονται, πόδια που κινούνται”. Αυτοί οι δύο μαθητές είναι προβληματισμένοι και απογοητευμένοι, αλλά η συνάντηση με τον Χριστό στο Λόγο και στον τεμαχισμένο Άρτο έχει ανάψει μέσα τους τον ενθουσιασμό να ξεκινήσουν ξανά για την Ιερουσαλήμ και να αναγγείλουν ότι ο Κύριος είναι πραγματικά αναστημένος. Στην ευαγγελική αφήγηση, κατανοούμε τη μεταμόρφωση των μαθητών μέσα από μερικές εικόνες: οι καρδιές καίγονται για τις Γραφές που εξηγεί ο Ιησούς, τα μάτια ανοίγουν για να τον αναγνωρίσουν και, ως αποκορύφωμα, τα πόδια κινούνται. Διαλογιζόμενοι αυτές τις τρεις πτυχές που σκιαγραφούν το ταξίδι των ιεραποστόλων μαθητών, μπορούμε να ανανεώσουμε τον ζήλο μας για ευαγγελισμό στον σημερινό κόσμο.
- Φλεγόμενες καρδιές “καθώς εξηγούσε τις Γραφές”. Ο λόγος του Θεού φωτίζει και μεταμορφώνει την καρδιά για αποστολή.
Στο δρόμο από την Ιερουσαλήμ προς την Εμμαούς, οι καρδιές των δύο μαθητών ήταν θλιμμένες -όπως έδειχναν και τα πρόσωπά τους- εξαιτίας του θανάτου του Ιησού, στον οποίο είχαν πιστέψει (πρβλ. εδ. 17). Μπροστά στην αποτυχία του σταυρωμένου Διδασκάλου, η ελπίδα τους ότι αυτός θα ήταν ο Μεσσίας είχε καταρρεύσει (πρβλ. εδ. 21).
Και “ενώ μιλούσαν και έκαναν ερωτήσεις, ήρθε ο ίδιος ο Ιησούς και περπάτησε μαζί τους” (εδ. 15). Όπως στην αρχή της κλήσης των μαθητών, έτσι και τώρα, όταν αυτοί παραστρατούν, ο Κύριος παίρνει την πρωτοβουλία να πλησιάσει τους μαθητές του και να περπατήσει δίπλα τους. Με το μεγάλο του έλεος, δεν κουράζεται ποτέ να μένει μαζί μας, παρά τα λάθη μας, τις αμφιβολίες μας, τις αδυναμίες μας, παρά τη θλίψη και την απαισιοδοξία που μας κάνουν “ανόητους και αργούς στην πίστη” (εδ. 25), ανθρώπους με μικρή πίστη.
Σήμερα, όπως και στο παρελθόν, ο Αναστημένος Κύριος είναι κοντά στους ιεραποστόλους μαθητές του και βαδίζει δίπλα τους, ειδικά όταν αισθάνονται χαμένοι, αποθαρρημένοι, φοβισμένοι από το μυστήριο της ανομίας που τους περιβάλλει και θέλει να τους πνίξει. Γι’ αυτό “ας μην επιτρέψουμε να μας φύγει ελπίδα” (Απ. Παρ. Evangelii gaudium, 86). Ο Κύριος είναι μεγαλύτερος από τα προβλήματά μας, ιδίως όταν τα συναντάμε κατά τη διακήρυξη του Ευαγγελίου στον κόσμο, διότι αυτή η αποστολή, τελικά, είναι δική του και εμείς είμαστε μόνο οι ταπεινοί συνεργάτες του, “άχρηστοι δούλοι” (πρβλ. Λουκ. 17, 10).
Εκφράζω την εν Χριστώ εγγύτητά μου σε όλους τους ιεραποστόλους του κόσμου, ιδιαίτερα σε εκείνους που περνούν δύσκολες στιγμές: αγαπητοί φίλοι, ο Αναστημένος Κύριος είναι πάντα μαζί σας και βλέπει τη γενναιοδωρία σας και τις θυσίες σας για την αποστολή του ευαγγελισμού στα πιο απομακρυσμένα μέρη. Δεν είναι όλες οι ημέρες της ζωής ηλιόλουστες, αλλά ας θυμόμαστε πάντα τα λόγια του Κυρίου Ιησού προς τους φίλους του πριν από το πάθος του: “Στον κόσμο πρέπει να υποφέρετε, αλλά πάρτε θάρρος! Εγώ θα νικήσω τον κόσμο” (Ιω 16,33).
Αφού άκουσε τους δύο μαθητές στο δρόμο προς την Εμμαούς, ο αναστημένος Ιησούς “ξεκινώντας από τον Μωυσή και όλους τους προφήτες, τους ερμήνευσε σε όλες τις Γραφές ό,τι τον αφορούσε” (Λκ 24,27). Και οι καρδιές των μαθητών ζεστάθηκαν, όπως παραδέχτηκαν τελικά ο ένας στον άλλον: “Δεν έκαιγαν οι καρδιές μας μέσα μας όταν μας μιλούσε στο δρόμο και μας εξηγούσε τις Γραφές;” (εδ. 32). Στην πραγματικότητα, ο Ιησούς είναι ο ζωντανός Λόγος, ο μόνος που μπορεί να φουντώσει, να φωτίσει και να μεταμορφώσει την καρδιά.
Έτσι μπορούμε να κατανοήσουμε καλύτερα τη δήλωση του Αγίου Ιερωνύμου: “Το να αγνοείς τις Γραφές σημαίνει να αγνοείς τον Χριστό” (Εν Ησ., Πρόλογος). “Αν δεν μας μυήσει ο Κύριος, είναι αδύνατον να κατανοήσουμε σε βάθος την Αγία Γραφή. Αλλά και το αντίθετο είναι εξίσου αληθές: χωρίς την Αγία Γραφή, τα γεγονότα της αποστολής του Ιησού και της Εκκλησίας του στον κόσμο παραμένουν ακατανόητα” (Απ. Παρ. Aperuit illis, αρ. 1). Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η γνώση της Αγίας Γραφής είναι σημαντική για τη ζωή ενός χριστιανού, και ακόμη περισσότερο για τη διακήρυξη του Χριστού και του Ευαγγελίου του. Διαφορετικά, τι μπορούμε να μεταδώσουμε στους άλλους, αν όχι τις δικές μας ιδέες και σχέδια; Και μπορεί μια ψυχρή καρδιά να κάνει ποτέ τις καρδιές των άλλων να καίγονται;
Ας επιτρέπουμε λοιπόν πάντα να μας συνοδεύει ο Αναστημένος Κύριος, ο οποίος μας εξηγεί το νόημα των Γραφών. Ας τον αφήσουμε να κάψει τις καρδιές μας, να μας φωτίσει και να μας μεταμορφώσει, ώστε να μπορούμε να διακηρύξουμε το μυστήριο της σωτηρίας του στον κόσμο με τη δύναμη και τη σοφία που προέρχονται από το Πνεύμα του.
- Τα μάτια “ανοίχτηκαν και τον αναγνώρισαν” κατά τον τεμαχισμό του Άρτου. Ο Ιησούς στη Θεία Ευχαριστία είναι η κορυφή και η πηγή της ιεραποστολής.
Οι καρδιές που καίγονταν για τον λόγο του Θεού οδήγησαν τους μαθητές της Εμμαούς να ζητήσουν από τον μυστηριώδη Ταξιδιώτη, καθώς έπεφτε το βράδυ, να μείνει μαζί τους. Και γύρω από το τραπέζι, τα μάτια τους άνοιξαν και τον αναγνώρισαν όταν τεμάχισε τον Άρτο. Το καθοριστικό στοιχείο που άνοιξε τα μάτια των μαθητών ήταν η αλληλουχία των ενεργειών που έκανε ο Ιησούς: πήρε τον άρτο, τον ευλόγησε, τον τεμάχισε και τους τον έδωσε. Πρόκειται για τις συνηθισμένες χειρονομίες ενός Εβραίου νοικοκύρη, αλλά, εκτελούμενες από τον Ιησού Χριστό με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος, ανανεώνουν για τους δύο καλεσμένους το σημείο του πολλαπλασιασμού των άρτων και κυρίως εκείνο της Ευχαριστίας, το μυστήριο της Σταυρικής Θυσίας. Αλλά την ίδια στιγμή που αναγνώρισαν τον Ιησού σε Εκείνον που έσπασε τον άρτο, “εξαφανίστηκε από τα μάτια τους” (Λκ 24,31). Το γεγονός αυτό μας βοηθά να κατανοήσουμε μια ουσιαστική πραγματικότητα της πίστης μας: ο Χριστός που τεμαχίζει τον άρτο γίνεται τώρα ο άρτος που τεμαχίζεται, που μοιράζεται με τους μαθητές και επομένως καταναλώνεται από αυτούς. Έχει γίνει αόρατος, γιατί έχει πλέον εισέλθει στις καρδιές των μαθητών για να τις κάνει να καίγονται ακόμη περισσότερο, παρακινώντας τους να ξεκινήσουν και πάλι χωρίς καθυστέρηση για να μεταδώσουν σε όλους τη μοναδική εμπειρία της συνάντησης με τον Αναστημένο! Με αυτόν τον τρόπο, ο Αναστημένος Χριστός είναι Αυτός που τεμαχίζει τον Άρτο και, ταυτόχρονα, είναι ο Άρτος που τεμαχίζεται για εμάς. Και έτσι κάθε ιεραπόστολος μαθητής καλείται να γίνει, όπως ο Ιησούς και μέσα σ’ Αυτόν, χάρη στη δράση του Αγίου Πνεύματος, αυτός που ανασταίνεται από το Άρτο και αυτός που είναι γεμάτος Άρτο για τον κόσμο.
Για το σκοπό αυτό, πρέπει να θυμόμαστε ότι ο απλός τεμαχισμός του υλικού άρτου με τους πεινασμένους στο όνομα του Χριστού είναι ήδη μια χριστιανική ιεραποστολική πράξη. Ακόμη περισσότερο, η διάσπαση του ευχαριστιακού Άρτου, που είναι ο ίδιος ο Χριστός, είναι η κατ’ εξοχήν ιεραποστολική πράξη, διότι η Ευχαριστία είναι η πηγή και η κορυφή της ζωής και της αποστολής της Εκκλησίας.
Όπως μας υπενθύμισε ο Πάπας Βενέδικτος ΙΣΤ’: “Δεν μπορούμε να κρατήσουμε για τον εαυτό μας την αγάπη που τελούμε στο Μυστήριο [της Ευχαριστίας]. Από την ίδια της τη φύση, πρέπει να μεταδίδεται σε όλους. Αυτό που χρειάζεται ο κόσμος είναι η αγάπη του Θεού- χρειάζεται να συναντήσει τον Χριστό και να πιστέψει σε αυτόν. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Ευχαριστία δεν είναι μόνο η πηγή και η κορυφή της ζωής της Εκκλησίας αλλά είναι επίσης η πηγή και η κορυφή της αποστολής της: “Μια αυθεντικά ευχαριστιακή Εκκλησία είναι μια ιεραποστολική Εκκλησία”” (Απ. Πρ. Sacramentum caritatis, 84).
Για να καρποφορήσουμε, πρέπει να παραμείνουμε ενωμένοι μαζί Του (βλ. Ιω 15,4-9). Και αυτή η ένωση επιτυγχάνεται μέσω της καθημερινής προσευχής, ιδιαίτερα κατά την προσκύνηση του Αγιοτάτου Μυστηρίου, παραμένοντας στη σιωπή και στην παρουσία του Κυρίου που παραμένει μαζί μας στην Ευχαριστία. Καλλιεργώντας με αγάπη αυτή την κοινωνία με τον Χριστό, ο ιεραποστολικός μαθητής μπορεί να γίνει μυστικιστής εν δράσει. Είθε οι καρδιές μας να νοσταλγούν πάντοτε τη συντροφιά του Ιησού, ψελλίζοντας το διακαές αίτημα των δύο ανδρών της Εμμαούς, ιδιαίτερα όταν έρχεται το βράδυ: “Μείνε μαζί μας, Κύριε” (βλ. Λκ, 24,29).
- Πόδια εν κινήσει, με τη χαρά της αφήγησης της ιστορίας του Αναστημένου Χριστού. Η αιώνια νεότητα μιας Εκκλησίας που βρίσκεται πάντα σε κίνηση.
Αφού άνοιξαν τα μάτια τους και αναγνώρισαν τον Ιησού στον “τεμαχισμό του Άρτου”, οι μαθητές “σηκώθηκαν αμέσως και επέστρεψαν στην Ιερουσαλήμ” (βλ. Λκ 24,33). Αυτή η βιαστική αναχώρηση, για να μοιραστούν με άλλους τη χαρά της συνάντησης με τον Κύριο, δείχνει ότι “η χαρά του Ευαγγελίου γεμίζει την καρδιά και ολόκληρη τη ζωή όσων συναντούν τον Ιησού. Όσοι αφήνουν τον εαυτό τους να σωθεί από Αυτόν, απελευθερώνονται από την αμαρτία, τη θλίψη, το εσωτερικό κενό και την απομόνωση. Με τον Ιησού Χριστό η χαρά γεννιέται και αναγεννάται πάντοτε” (Απ. Παρ. Evangelii gaudium, 1). Δεν μπορείτε να συναντήσετε αληθινά τον Αναστημένο Ιησού, αν δεν φλέγεστε από την επιθυμία να μιλήσετε σε όλους γι’ αυτόν. Κατά συνέπεια, εκείνοι που έχουν αναγνωρίσει τον Αναστημένο Χριστό στις Γραφές και στη Θεία Ευχαριστία, και που φέρουν τη φλόγα του στην καρδιά τους και το φως του στα μάτια τους, είναι η πρώτη και κύρια πηγή της ιεραποστολής. Μπορούν να μαρτυρήσουν τη ζωή που δεν πεθαίνει ποτέ, ακόμη και στις πιο δύσκολες καταστάσεις και στις πιο σκοτεινές στιγμές.
Η εικόνα των “ποδιών σε πορεία” μας υπενθυμίζει για άλλη μια φορά τη μόνιμη ισχύ της missio ad gentes(ιεραποστολής προς τους λαούς), της αποστολής που δόθηκε στην Εκκλησία από τον Αναστημένο Κύριο να ευαγγελίσει κάθε άνθρωπο και κάθε λαό μέχρι τα πέρατα της γης. Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, η ανθρωπότητα, πληγωμένη από τόση αδικία, διαίρεση και πόλεμο, έχει ανάγκη τα καλά νέα της ειρήνης και της εν Χριστώ σωτηρίας. Δράττομαι λοιπόν της ευκαιρίας να επαναβεβαιώσω ότι “όλοι έχουν το δικαίωμα να λάβουν το Ευαγγέλιο. Οι χριστιανοί έχουν καθήκον να το διακηρύσσουν χωρίς να αποκλείουν κανέναν, όχι ως κάποιος που επιβάλλει ένα νέο καθήκον, αλλά ως κάποιος που μοιράζεται μια χαρά, που δείχνει έναν όμορφο ορίζοντα, που προσφέρει ένα επιθυμητό συμπόσιο” (ό.π., αρ. 14). Η ιεραποστολική μεταστροφή παραμένει ο κύριος στόχος που πρέπει να θέτουμε στους εαυτούς μας ως άτομα και ως κοινότητα, διότι “η ιεραποστολική δράση είναι το παράδειγμα κάθε καθήκοντος της Εκκλησίας” (ό.π., αρ. 15).
Όπως επιβεβαιώνει ο απόστολος Παύλος, η αγάπη του Χριστού μας προκαλεί και μας ωθεί (βλ. Β΄ Κορ 5,14). Μιλάμε εδώ για μια διπλή αγάπη: η αγάπη του Χριστού για μας, η οποία μας καλεί μας εμπνέει και εμπνέει τη δική μας αγάπη γι’ αυτόν. Και είναι αυτή η αγάπη που διατηρεί την Εκκλησία νέα, όταν βγαίνει έξω, με όλα τα μέλη της σε αποστολή για να διακηρύξει το Ευαγγέλιο του Χριστού, πεπεισμένη ότι “πέθανε για όλους, ώστε οι ζωντανοί να μην έχουν πλέον τη ζωή τους επικεντρωμένη στον εαυτό τους, αλλά σ’ αυτόν, που πέθανε και αναστήθηκε γι’ αυτούς” (εδ. 15). Ο καθένας μπορεί να συμβάλει σε αυτή την ιεραποστολική κίνηση: με την προσευχή και τη δράση, με προσφορές χρημάτων και πόνου και με τη δική του μαρτυρία. Τα Ποντιφικά Ιεραποστολικά Έργα είναι το προνομιακό μέσο για την προώθηση αυτής της ιεραποστολικής συνεργασίας σε πνευματικό και υλικό επίπεδο. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η συλλογή προσφορών την Κυριακή των Ιεραποστολών είναι αφιερωμένη στο Ποντιφικό Έργο για τη Διάδοση της Πίστης.
Ο επείγων χαρακτήρας της ιεραποστολικής δράσης της Εκκλησίας συνεπάγεται φυσικά με την ολοένα και στενότερη ιεραποστολική συνεργασία όλων των μελών της σε κάθε επίπεδο. Αυτός είναι ένας ουσιαστικός στόχος του συνοδικού ταξιδιού που επιχειρεί σήμερα η Εκκλησία με τις λέξεις-κλειδιά κοινωνία, συμμετοχή, ιεραποστολή. Η διαδικασία αυτή δεν αφορά βεβαίως την Εκκλησία που στρέφεται στον εαυτό της, δεν είναι μια δημοσκόπηση του λαού για να αποφασίσει, όπως σε ένα κοινοβούλιο, τι θα πιστεύει και τι θα εφαρμόζει ή όχι σύμφωνα με τις ανθρώπινες προτιμήσεις. Αντίθετα, είναι μια πορεία όπως οι μαθητές του Εμμαούς, ακούγοντας τον Αναστημένο Κύριο που έρχεται πάντα ανάμεσά μας για να εξηγήσει το νόημα των Γραφών και να τεμαχίσει τον άρτο για εμάς, ώστε να συνεχίσουμε την αποστολή του στον κόσμο με τη δύναμη του Αγίου Πνεύματος.
Όπως οι δύο μαθητές διηγήθηκαν στους άλλους τι συνέβη στο δρόμο (βλ. Λκ 24,35), έτσι και η δική μας διακήρυξη θα είναι μια χαρούμενη αφήγηση για τον Χριστό, για τη ζωή του, το Πάθος του, το θάνατο και την Ανάστασή του, και τέλος για τα θαύματα που η αγάπη του έχει επιτελέσει στη ζωή μας.
Ας ξεκινήσουμε λοιπόν και εμείς ξανά, φωτισμένοι από τη συνάντησή μας με τον Αναστημένο Κύριο και κινούμενοι από το Πνεύμα του. Ας ξεκινήσουμε και πάλι με φλεγόμενες καρδιές, ανοιχτά μάτια και κινούμενα πόδια, για να ανάψουμε άλλες καρδιές με τον Λόγο του Θεού, να ανοίξουμε άλλα μάτια στον Ιησού στη Θεία Ευχαριστία και να προσκαλέσουμε όλους να περπατήσουν μαζί στο μονοπάτι της ειρήνης και της σωτηρίας που ο Θεός, εν Χριστώ, έδωσε στην ανθρωπότητα.
Παναγία του Δρόμου, Μητέρα των ιεραποστολικών μαθητών του Χριστού και Βασίλισσα των Ιεραποστολών, προσευχήσου για μας!
Ρώμη, Άγιος Ιωάννης του Λατερανού, 6 Ιανουαρίου 2023, εορτή των Θεοφανίων του Κυρίου.
ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΣ
