Μόνο ο Θεός μπορεί να σώσει την Εκκλησία από την κρίση που περνά. Αλλά και αυτοί που αποτελούν την Εκκλησία οφείλουν να «δώσουν ένα χέρι» στο Θεό. Δώσαμε ήδη, στα δύο τελευταία κείμενα, ορισμένες προωθημένες ιδέες δράσης που αφορούν όλους εμάς. Με το παρόν θα παρουσιάσουμε το πιο αποτελεσματικό μέσο αναζωογόνησης της εκκλησιαστικής κοινότητας.
Η ψυχή, η κινητήρια δύναμη και η πιο αξιόπιστη πρόταση της εκκλησιαστικής κοινωνίας, είναι η αγαθοεργός αγάπη: η αγάπη που ο Θεός εμφύσησε μέσα μας δια του Πνεύματός του. «Ο Θεός μας διάλεξε στο πρόσωπο του Χριστού, πριν ακόμα δημιουργήσει τον κόσμο, για να είμαστε άγιοι και άμεμπτοι ενώπιόν του, με την αγάπη» (Εφεσίους 1,4). Μας γέννησε στην αγάπη για να είμαστε και εμείς «αγάπη» και να φανερώνουμε στον κόσμο αυτή την αγάπη, που πηγάζει από τον Θεό μεταδίδεται ως δώρο σε εμάς και εμείς, με αυτήν την ίδια αγάπη, αγαπάμε το Θεό και τους αδελφούς.
Η αγάπη είναι το συστατικό στοιχείο της Εκκλησίας. Είμαστε Εκκλησία, σημαίνει ζούμε στην και με την αγάπη.
Αυτή είναι η οδός που υπέδειξε ο Ιησούς και διανύθηκε από τις πρωτοχριστιανικές κοινότητες, όπως μας υπενθυμίζει το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο: «Έτσι να λάμψει το δικό σας φως μπροστά στους ανθρώπους, για να δουν τα καλά σας έργα (τα έργα αγάπης) και να δοξάσουν τον Πατέρα σας που βρίσκεται στους ουρανούς» (Μτ. 5,16).
Στα λόγια αυτά του Χριστού, αντηχεί η πρώτη επιστολή του Αποστόλου Πέτρου: «Να δείχνετε την καλή σας διαγωγή ανάμεσα στους εθνικούς, ώστε ενώ σας κατηγορούν ως κακοποιούς, βλέποντας τα καλά σας έργα να δοξάσουν το Θεό» (Α’ Πέτρου 2,11-12). Παρακάτω, η ίδια Επιστολή προτείνει ένα συγκεκριμένο ποιμαντικό κριτήριο για να εκπληρωθεί η ευαγγελική αποστολή: «Να είσθε ομόφρονες, συμπονετικοί, με αγάπη για τους αδελφούς, εύσπλαχνοι, ταπεινόφρονες, να μην αποδίδετε κακό αντί κακού ή ύβρη αντί ύβρης, αλλά, αντίθετα, να ευλογείτε διότι έχετε καλεστεί ακριβώς γι’ αυτό (…). Μέσα στις καρδιές σας να τιμάτε τον Κύριο, το Χριστό, και να είσθε πάντοτε έτοιμοι να δώστε απάντηση σε καθένα που σας ζητά την αιτία της ελπίδας που έχετε μέσα σας» (Α’ Πέτρου 3,8-9. 15).
Για το λόγο αυτό, η χριστιανική κοινότητα καλείται να στρατευτεί στην αγάπη και στα έργα αγάπης, ως προνομιακή οδό για να ξαναβρεί την πραγματική ταυτότητά της. Ποια, όμως, είναι αυτά τα έργα αγάπης που μπορούν να αποτελέσουν «μια πρόκληση» για τους ανθρώπους της εποχής μας και τα οποία καλείται να υλοποιήσει η εκκλησιαστική κοινότητα;
α) Το σημείο της συγχώρησης
Η πρώτη χειρονομία αγάπης, είναι η εμπιστοσύνη που προσφέρουμε σε όποιον έχει πέσει σε παράπτωμα: από τον πρώην φυλακισμένο, στο γιό που εγκατέλειψε το σπίτι, από αυτόν που έμπλεξε στον κύκλο των ναρκωτικών, σε αυτόν που διέπραξε μια αδικία. Όταν οι πρώτοι χριστιανοί ανήγγειλαν στον εβραϊκό κόσμο την εντολή της αγάπης, οι Εβραίοι έλεγαν ότι ήδη τη γνωρίζουν. Αλλά όταν διακήρυξαν τη συγκλονιστική πρόταση της συγχώρησης: «Αγάπα τον εχθρό σου. Κάνε το καλό σε αυτούς που σε καταδιώκουν. Σε όποιον σε κτυπά στο μάγουλο, πρότεινε και το άλλο. Μην αντιδράς με βία στη βία», τότε Εβραίοι και Εθνικοί είπαν: «Όχι, αυτό είναι αδύνατο! Αυτό σημαίνει να ξεριζώσεις κάθε αρχή κοινωνικής συμβίωσης». Αλλά οι χριστιανοί συνέχισαν να προτείνουν τη συγχώρηση ως σχέδιο πάνω στο οποίο ήθελαν να θεμελιώσουν μια νέα κοινωνία: «Νικάτε το κακό δια του καλού. Να ζείτε σε ειρήνη με όλους. Μην αποδίδετε δικαιοσύνη από μόνοι σας. Ευλογείτε αυτούς που σας κακολογούν» (βλ. 1η Πέτρου 3,8-9). Ιδού το πρώτο έργο αγάπης που πρέπει να επιτελεστεί: η συγχώρηση και η μη βία.
β) Τα σημείο της υποδοχής και της αλληλεγγύης
Μια άλλη χειρονομία αγάπης που μπορεί να αλλάξει την εγωιστική και δήθεν αποδοτική λογική της κοινωνίας μας είναι η υποδοχή και η αλληλεγγύη προς τον φτωχό, τον ανυπεράσπιστο, τον μη αυτοεξυπηρετούμενο, διότι είναι ηλικιωμένος, άρρωστος, ανάπηρος, αλκοολικός, ναρκομανής. Είναι αυτοί που ο Άγιος Παύλος αποκαλεί τα πιο αδύναμα μέλη του εκκλησιαστικού σώματος (βλ. Α’ Κορινθίους 12,15-27). Αυτή η υποδοχή και αλληλεγγύη δεν είναι μια περιστασιακή συμπαράσταση, αλλά δράση για να βοηθήσουμε τους φτωχούς να ελευθερωθούν από την κατάσταση στην οποία βρίσκονται και να αφαιρέσουν τις αιτίες της δυστυχίας τους. Είναι μετάβαση από τη χειρονομία της περιστασιακής και συναισθηματικής γενναιοδωρίας σε μια διαρκή στάση αλληλεγγύης και μοιράσματος (βλ. Λουκάς. 16, 19-31). Είναι μαρτυρία ενός εναλλακτικού μοντέλου ζωής, εκείνου που ευνοεί περισσότερο την παραγωγή, την περιουσία, τον καταναλωτισμό, από τις ανιδιοτελείς ανθρώπινες σχέσεις. «Χωρίς αυτήν την πραγματική αλληλεγγύη, χωρίς τη σταθερή φροντίδα για τις πνευματικές και υλικές ανάγκες των αδελφών, δεν υπάρχει αληθινή και πλήρης πίστη στον Χριστό» (Πάπας Φραγκίσκος).
γ) Σημείο συνεργασίας με εποικοδομητική κριτική
Το τρίτο έργο αγάπης που η χριστιανική κοινότητα καλείται να επιτελέσει είναι η «κοινωνική αγάπη», δηλαδή η συμμετοχή στην οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική δραστηριότητα που σκοπό έχει να προωθήσει το κοινό καλό. Προϋπόθεση και μέσον μιας κοινωνικής στράτευσης, που στοχεύει στην πρόοδο του ανθρώπου και στο καλό της κοινωνίας, είναι η αλληλεγγύη, που συνίσταται στη σταθερή και επίμονη απόφαση να στρατευτεί για το κοινό καλό, δηλαδή το καλό όλων και του καθενός, ώστε όλοι να είναι πραγματικά υπεύθυνοι για όλους.
Ναι, ο Θεός να βάλει το χέρι του και εμείς μαζί του!
+ Ιωάννης Σπιτέρης
Αρχιεπισκοπος
Πρώην Κερκύρας
