Ο πάπας Φραγκίσκος κάλεσε την «καταβεβλημένη» και «μοναχική» Ευρώπη να ανακτήσει το ρόλο της ως παγκόσμιου πρωταγωνιστή, την ταυτότητά της ως υπερασπιστή της υπερβατικής αξιοπρέπειας του ανθρώπου, των φτωχών, του μετανάστη, των διωκόμενων, των ηλικιωμένων και των νέων, να ανακτήσει την ψυχή της: τον Χριστιανισμό.
Σε μια μακρά ομιλία -την πρώτη από τις δύο που θα κάνει κατά την διάρκεια της μονοήμερης επίσκεψής του στην καρδιά της Ευρώπης- είπε προς τα μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Στρασβούργο ότι μια ιστορία δύο χιλιάδων ετών συνδέει την Ευρώπη και τον Χριστιανισμό. Μια ιστορία όχι χωρίς συγκρούσεις και λάθη, αλλά πάντα σε κίνηση από την επιθυμία να οικοδομηθεί το κοινό καλό. Αυτό «είναι το παρόν μας και το μέλλον μας, είναι η ταυτότητά μας» είπε.
Ο Πάπας κάλεσε επίσης τα 500 εκατομμύρια Ευρωπαίους πολίτες να δουν τα προβλήματα της Ένωσης -την οικονομική στασιμότητα, την ανεργία, τη μετανάστευση, την άνοδο των επιπέδων της φτώχειας και την αυξανόμενη πόλωση- ως “δύναμη της ενότητας” για να ξεπεράσουν τους φόβους και την αμοιβαία δυσπιστία.
Η «Αξιοπρέπεια», είπε, ήταν η κεντρική ιδέα στη διαδικασία της ανοικοδόμησης που ακολούθησε τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και οδήγησε στο ευρωπαϊκό σχέδιο. Σήμερα παραμένει στο επίκεντρο της δέσμευσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αλλά ο πάπας Φραγκίσκος προειδοποίησε ότι συχνά γίνεται παρανόηση και κατάχρηση της έννοιας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Επεσήμανε την τάση να προστατεύονται τα δικαιώματα του ατόμου, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη το γεγονός ότι κάθε ανθρώπινο ον είναι μέρος ενός κοινωνικού πλαισίου όπου τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις του συνδέονται με αυτά των άλλων και με το κοινό καλό της ίδιας της κοινωνίας.
Υπερβατική ανθρώπινη αξιοπρέπεια -συνέχισε ο Πάπας- σημαίνει θεώρηση του ανθρώπου όχι ως απόλυτο, αλλά ως σχεσιακό όν. Μίλησε για μια Ευρώπη με ανεξέλεγκτη την ασθένεια της μοναξιάς, άμεσο αποτέλεσμα της τάσης προς τον ατομισμό. Όπως είπε, η οικονομική κρίση έχει επιδεινώσει αυτή την διάχυτη μοναξιά και καλλιέργησε μια αυξανόμενη δυσπιστία των ανθρώπων προς τα θεσμικά όργανα που θεωρούνται απόμακρα και γραφειοκρατικά.
Ο Πάπας μίλησε για τη μη βιώσιμη χλιδή του εγωιστικών τρόπων ζωής που αδιαφορούν για τους φτωχότερους των φτωχών, ενώ σημείωσε με λύπη την επικράτηση τεχνικών και οικονομικών ζητημάτων στον πολιτικό διάλογο, σε βάρος του πραγματικού ενδιαφέροντος για τον άνθρωπο.
Αυτό υποβαθμίζει την ανθρώπινη ζωή στο να είναι ένα «γρανάζι στη μηχανή», το οποίο, αν δεν είναι πλέον χρήσιμο, μπορεί να απορρίπτεται χωρίς πολύ δισταγμό, όπως στην περίπτωση των ασθενών τελικού σταδίου, των ηλικιωμένων που εγκαταλείφθηκαν χωρίς φροντίδα, και των παιδιών που σκοτώνονται μέσα στη μήτρα. Αυτό, είπε ο πάπας Φραγκίσκος, παραπέμποντας στα λεγόμενα του Βενεδίκτου ΙΣΤ΄, είναι το μεγάλο λάθος: «Όταν επικρατεί η απολυτοποίηση της τεχνολογίας, το αποτέλεσμα είναι μια σύγχυση μεταξύ στόχων και μέσων».
Το μέλλον της Ευρώπης -πρόσθεσε ο πάπας Φραγκίσκος- εξαρτάται από την ανάκαμψη της ζωτικής σημασίας σύνδεσης μεταξύ του ανοίγματος προς τον Θεό, και της πρακτικής και συγκεκριμένης ικανότητας αντιμετώπισης καταστάσεων και προβλημάτων.
Ο Πάπας δήλωσε ότι ο Χριστιανισμός δεν αποτελεί απειλή για τον κοσμικό χαρακτήρα της Ευρώπης, αλλά εμπλουτισμό. Είπε ότι οι θρησκείες μπορούν να συμβάλουν στην αντιμετώπιση «πολλών μορφών εξτρεμισμού» που εξαπλώνονται σήμερα, και συχνά είναι αποτέλεσμα του μεγάλου κενού ιδανικών που βιώνουμε σήμερα στη Δύση.
Επέκρινε την επαίσχυντη και συνένοχη σιωπή των πολλών, ενώ θρησκευτικές μειονότητες διώκονται από τα σπίτια τους και τα πάτρια εδάφη τους, πωλούνται ως σκλάβοι, δολοφονούνται, αποκεφαλίζονται, σταυρώνονται ή καίγονται ζωντανοί.
Ο πάπας Φραγκίσκος παρατήρησε ότι το σύνθημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι «Ενωμένοι στην πολυμορφία», αλλά η ενότητα, δεν σημαίνει ομοιομορφία. Κρατώντας ζωντανή την δημοκρατία στην Ευρώπη αποφεύγουμε πολλές τάσεις της παγκοσμιοποίησης για την αραίωση της πραγματικότητας.
Κρατώντας ζωντανές τις δημοκρατίες είναι μια πρόκληση στην παρούσα ιστορική στιγμή, συνέχισε, αλλά δεν πρέπει να αφεθεί να καταρρεύσει υπό την πίεση πολυεθνικών συμφερόντων τα οποία δεν είναι πανανθρώπινα. Αυτό σημαίνει να καλλιεργήσουμε τα χαρίσματα του κάθε ανθρώπου, επενδύοντας στις οικογένειες, το θεμελιώδες κύτταρο και το πιο πολύτιμο στοιχείο κάθε κοινωνίας, στα εκπαιδευτικά ιδρύματα, στους νέους του σήμερα, που ζητούν κατάλληλη και ολοκληρωμένη εκπαίδευση για να τους βοηθήσει να κοιτάξουν προς το μέλλον με ελπίδα αντί της απογοήτευσης.
Σε τομείς όπως η οικολογία η Ευρώπη ήταν πάντα στην πρώτη γραμμή, είπε ο Πάπας, σημειώνοντας παράλληλα ότι σήμερα «εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο πεθαίνουν από την πείνα, ενώ τόνοι τροφίμων πετιούνται κάθε μέρα από τα τραπέζια μας».
Μίλησε ακόμα για την ανάγκη να προωθηθούν πολιτικές που δημιουργούν θέσεις εργασίας, αλλά πάνω απ’ όλα να «πρέπει να αποκατασταθεί η αξιοπρέπεια της εργασίας με την εξασφάλιση των κατάλληλων συνθηκών εργασίας και της ικανότητά τους να δημιουργήσουν οικογένεια και να μορφώσουν τα παιδιά τους», αποφεύγοντας την εκμετάλλευση των εργαζομένων.
Σχετικά με το θέμα της μετανάστευσης ο πάπας Φραγκίσκος κάλεσε για μια αμοιβαία απάντηση επικρίνοντας την έλλειψη μιας συντονισμένης ευρείας προσπάθειας της ΕΕ να υιοθετήσει πολιτικές που βοηθούν τους μετανάστες στις χώρες καταγωγής τους και της προώθησης μιας δίκαιης και ρεαλιστικής ενσωμάτωσης: «Δεν μπορούμε να επιτρέψουμε η Μεσόγειος να γίνει ένα τεράστιο νεκροταφείο!» είπε με έμφαση, προκαλώντας μακρά χειροκροτήματα.
Ο πάπας Φραγκίσκος ολοκληρώνοντας είπε: «Έχει έρθει η ώρα να εργαστούμε μαζί για την οικοδόμηση μιας Ευρώπης που δεν περιστρέφεται γύρω από την οικονομία, αλλά και γύρω από την ιερότητα του ανθρωπίνου προσώπου, γύρω από αναφαίρετες αξίες. Στην οικοδόμηση μιας Ευρώπης που αγκαλιάζει το παρελθόν της θαρραλέα και κοιτάζει το μέλλον της με αυτοπεποίθηση».
«Ήρθε η ώρα για εμάς να εγκαταλείψουμε την ιδέα μιας Ευρώπης που είναι φοβισμένη και εγωκεντρική, προκειμένου να αναβιώσουμε και να ενθαρρύνουμε μια Ευρώπη πρωταγωνίστρια, κομιστή της επιστήμης, της τέχνης, της μουσικής, των ανθρωπινών αξιών καθώς και της πίστης. Μια Ευρώπη η οποία μελετά τους ουρανούς και επιδιώκει υψηλά ιδανικά. Μια Ευρώπη που νοιάζεται, υπερασπίζεται και προστατεύει τον άνθρωπο. Μια Ευρώπη που περπατά στη γη με σιγουριά και ασφάλεια, ένα πολύτιμο σημείο αναφοράς για όλη την ανθρωπότητα!»
