Η Ευρωπαϊκή Διάσκεψη των Επιτροπών “Δικαιοσύνη και Ειρήνη”, στην οποία συμμετέχουν 22 εθνικές επιτροπές Συνόδων Καθολικής Ιεραρχίας, πραγματοποιήθηκε στην Ελλάδα. Στο πλαίσιό της έγινε ένα Διεθνές Εργαστήριο (International Workshop) με θέμα “Ανθρώπινη Αξιοπρέπεια και Οικονομική Κρίση “. Στην Ελλάδα οι επιπτώσεις της κρίσης, είναι ιδιαίτερα έντονες και ορατές, με τους ανθρώπους να βγαίνουν στους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν για την εκτεταμένη ανεργία και τις συνέπειές της. Ήρθαμε εδώ για να προβληματιστού- με σχετικά με τις απειλές και προσβολές που προκύπτουν για την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, και να μάθουμε τα μοντέλα ορθής πρακτικής για την προστασία της.
Κατά τη διάρκεια του εργαστηρίου περάσαμε χρόνο με τις ΜΚΟ “Ρraksis“ και “Κλίμακα“, οι οποίες παρέχουν πολύτιμες υπηρεσίες κοινωνικής ευαισθητοποίησης. Επισκεφθήκαμε το κέντρο κράτησης στην Αμυγδαλέζα για τα άτομα που ζητούν άσυλο και “το Σύλλογο Μέριμνας ανηλίκων“, η οποία φροντίζει ανήλικους μετανάστες. Συναντηθήκαμε επίσης με εκπροσώπους πολιτικών κομμάτων. Το Εργαστήριο είχε ξεκινήσει με διάλεξη από τον καθηγητή κ. Βασίλη Καρύδη, Βοηθό Συνήγορο του Πολίτη, ο οποίος παρουσίασε τις τρέχουσες προκλήσεις με αναφορά στο σχετικό με τα ανθρώπινα δικαιώματα νομοθετικό πλαίσιο.
Σε ομιλία του στα Ηνωμένα Έθνη, το Μάιο του 2014, ο Πάπας Φραγκίσκος ζήτησε τον τερματισμό της “οικονομίας του αποκλεισμού” μέσα από δράσεις που θα έχουν "πραγματικό αντίκτυπο στα διαρθρωτικά αίτια της φτώχειας και της πείνας, ουσιαστικά αποτελέσματα στην προστασία του περιβάλλοντος, εγγύηση για αξιοπρεπή και παραγωγική εργασία σε όλους, και κατάλληλη παροχή προστασίας για την οικογένεια" . Ομοίως, η εμπειρία των ΜΚΟ που επισκεφθήκαμε υπογραμμίζει την ανάγκη να διασφαλιστεί ότι οι βασικές ανάγκες όλων των μελών της κοινωνίας πληρούνται. Οι άνθρωποι δεν μπορούν να έχουν πρόσβαση στην απασχόληση και ενσωμάτωση στην κοινωνία όταν είναι άστεγοι, δεν έχουν κανένα εισόδημα, ή απαιτείται θεραπεία για θέματα ψυχικής ή σωματικής υγείας. Αυτές οι οργανώσεις έχουν υιοθετήσει μια προσωπομετρική προσέγγιση, που αναγνωρίζει ότι η αρχική απάντηση στους πιο ευάλωτους πρέπει να βασίζεται στην κάλυψη της ανάγκης. Σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα, η τοπική κοινωνία και ο εθελοντικός τομέας διαδραματίζουν ζωτικό ρόλο στη στήριξη των πιο περιθωριοποιημένων και αποκλεισμένων. Η επιτυχία των πρωτοβουλιών αυτών, δεδομένης της απότομης αύξησης στα αιτήματα για βοήθεια, είναι μια σημαντική παράμετρος.
Ενώ οι ΜΚΟ συμβάλλουν αποφασιστικά στην άμβλυνση των πιεστικών κοινωνικών αναγκών, οι δομικές και συστημικές συνθήκες που παγιδεύουν τους ανθρώπους στους κύκλους της φτώχειας και της στέρησης μπορούν να αντιμετωπιστούν μόνο με μια αλλαγή της πολιτικής σε κυβερνητικό επίπεδο. Οι πολιτικές απαντήσεις πρέπει να λαμβάνουν υπόψη την ολιστική προσέγγιση σε σύνθετες ανάγκες, όπως, για παράδειγμα, οι οργανώσεις που επισκεφθήκαμε. Η επένδυση στο μοντέλο που δίνει τη δυνατότητα στους ανθρώπους να ενταχθούν στην κοινωνία, είναι προς όφελος του συνόλου της κοινωνίας. Κατά τη διάρκεια του εργαστηρίου μας, είδαμε τα θετικά παραδείγματα των πρωτοβουλιών της κοινωνικής οικονομίας. Αυτά θα πρέπει να διερευνηθούν και να αναπτυχθούν περαιτέρω, ως ένας τρόπος για τα άτομα και τις κοινότητες να βοηθηθούν ενεργά και να ασχοληθούν με την βελτίωση της κατάστασης τους.
Από τους εκπροσώπους των πολιτικών κομμάτων μάθαμε για το βάθος της πολιτικής αποξένωσης που έχει προκύψει στην ελληνική κοινωνία. Η κρίση έχει περάσει όχι μόνο ως μια πολιτική κρίση, αλλά και ως ηθική και κοινωνική, η οποία απαιτεί μια βασική αλλαγή στην κατεύθυνση. Όσοι υφίστανται τις συνέπειες της οικονομικής κρίσης είναι απογοητευμένοι από τις συστημικές αστοχίες της ηγεσίας και της ασκηθείσας πολιτικής διότι δόθηκε προτεραιότητα στα οικονομικά μεγέθη και όχι στα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα και την ευημερία. Η πρόκληση για τους πολιτικούς ηγέτες, τόσο σε εθνικό όσο και σε επίπεδο Ε.Ε. , θα πρέπει να είναι η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης, δίνοντας προτεραιότητα στις ανάγκες των ανθρώπων και όχι στο τι θέλουν οι αγορές, κάτι που θα εμπνεύσει τους ανθρώπους να ασχοληθούν και πάλι με τις δημοκρατικές διαδικασίες, ώστε να οικοδομηθεί η Ευρώπη της δημοκρατίας και της αλληλεγγύης. Η εμπειρία στην Ελλάδα αναδεικνύει την ανάγκη για δικαιότερη φορολόγηση και αναπτυξιακές πολιτικές, διασφαλίζοντας ότι η φορολογική επιβάρυνση κατανέμεται σύμφωνα με τις αρχές της κοινωνικής δικαιοσύνης, η φοροδιαφυγή αντιμετωπίζεται αποτελεσματικά και ο χρηματοπιστωτικός κλάδος διασφαλίζει ότι τα πιστωτικά ιδρύματα εξυπηρετούν το κοινό καλό.
Μόνιμες λύσεις στα προβλήματα αυτά, θα πρέπει να υποστηριχθούν σε ευρωπαϊκό επίπεδο, με πολιτικές που βάζουν τις ανάγκες των αδύναμων στο κέσωποι από τα 47 μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης θα συναντηθούν στο Τορίνο για να εξετάσουν την πρόοδο για την υλοποίηση του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Χάρτη. Μαζί με άλλες ΜΚΟ, η Ευρωπαϊκή Διάσκεψη των Επιτροπών “Δικαιοσύνη και Ειρήνη” θα λάβει μέρος σε μια παράλληλη συνάντηση της Διεθνούς Ημέρας για την Εξάλειψη της Φτώχειας. Οι συναντήσεις αυτές παρέχουν μια πολύτιμη ευκαιρία για να ενισχυθεί η δέσμευσή μας για την προστασία των κοινωνικών-οικονομικών δικαιωμάτων, η οποία διακηρύσσεται στο Κοινωνικό Χάρτη.
Μια περαιτέρω προτεραιότητα που επισημάνθηκε κατά τη διάρκεια του εργαστηρίου μας είναι ο τομέας της πολιτικής για τη μετανάστευση και το άσυλο. Στην Ελλάδα, όπως και σε πολλές άλλες χώρες της Ε.Ε., οι μετανάστες και τα άτομα που ζητούν άσυλο κρατούνται κάτω από συνθήκες οι οποίες απέχουν πολύ από την ευθύνη μας για την προστασία της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Η πρακτική διατήρησης αυτών των ανθρώπων, πολλοί από τους οποίους είναι θύματα βίας ή τραυματισμένοι, σε συνθήκες φυλάκισης, είναι μια σοβαρή αδικία. Υπό αυτές τις συνθήκες, η πρόβλεψη για τη σωματική και ψυχική υγεία και ευεξία είναι κατάφωρα ανεπαρκής. Το δικαίωμα στην οικογενειακή ζωή δεν γίνεται σεβαστό. Αυτή η εμπειρία είναι ιδιαίτερα επιζήμια για τους νέους κατά τα κρίσιμα χρόνια ανάπτυξής τους.
Η αλληλεγγύη και η συλλογική ευθύνη θα πρέπει να είναι οι καθοριστικές αξίες της μεταναστευτικής πολιτικής σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στην πράξη αυτό θα σήμαινε επιπλέον βοήθεια στις χώρες οι οποίες λόγω γεωγραφικής θέσης δέχονται μεγαλύτερο όγκο μεταναστών. Ο διάλογος και η δέσμευση με τις χώρες προέλευσής τους επίσης θα είχε κεντρική σημασία. Στην περίπτωση της Ελλάδας, μια σημαντική συμβολή θα ήταν η ελληνική κυβέρνηση να απαλλαγεί από την υποχρέωση συγχρηματοδότησης στο Ταμείο Προσφύγων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σημαντικές πρωτοβουλίες που υποστηρίζουν την ένταξη των μεταναστών κινδυνεύουν να χαθούν στο εγγύς μέλλον, λόγω προβλημάτων χρηματοδότησής τους.
Στο τέλος του εργαστηρίου μας, θα θέλαμε να εκφράσουμε την ειλικρινή ευγνωμοσύνη μας προς τους οικοδεσπότες μας, τη Συνοδική Επιτροπή “Δικαιοσύνη και Ειρήνη”, και τους άλλους φορείς της Καθολικής Εκκλησίας στην Ελλάδα, για την προθυμία τους να μοιραστούν τις εμπειρίες τους. Θέλουμε να ευχαριστήσουμε όλες τις οργανώσεις που μάς φιλοξένησαν και μας πρόσφεραν μια εικόνα της εργασίας τους. Πήραμε από αυτές τις επαφές, πολύτιμες πληροφορίες για τα δικά μας εθνικά πλαίσια και την εργασία μας σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Στους τομείς της τοπικής κοινωνίας και του εθελοντισμού στην Ελλάδα, γνωρίσαμε παραδείγματα ανθρώπων που αποτελούν πηγή έμπνευσης για όλους, οι οποίοι, παρά τα περιορισμένα μέσα που διαθέτουν, βελτιώνουν σημαντικά τις ζωές και την ευημερία των άλλων. Αυτό ενθαρρύνει όλους μας να κάνουμε ότι μπορούμε, διότι ακόμη και οι μικρές πρωτοβουλίες μπορεί να έχουν σημαντικό αντίκτυπο.
Οι συμμετέχοντες στο Διεθνές Εργαστήριο και τη Γενική Συνέλευση ξεκίνησαν από την Αθήνα και στη συνέχεια πήγαν στην Κόρινθο. Έτσι, η συνάντηση έγινε ταυτόχρονα και προσκύνημα. Το Σάββατο 4 Οκτωβρίου τελέσθηκε θεία λειτουργία στο Λόφο του Αρείου Πάγου, στους πρόποδες της Ακρόπολης, όπου ο Απόστολος Παύλος εκφώνησε τον περίφημο κήρυγμά του προς τους Αθηναίους. Στην τελετή, μοναδική εμπειρία για Καθολικούς πιστούς στη σύγχρονη εποχή, προΐστατο ο επίσκοπος William Kenney, απερχόμενος Πρόεδρος των Επιτροπών “Δικαιοσύνη και Ειρήνη“ στην Ευρώπη. Μετά τη λειτουργία οι συμμετέχοντες ξεδίπλωσαν ένα πανό που έγραφε: «Αλλάξτε ζωή τώρα: όλοι και παντού», η οποία ήταν φράση-κλειδί του κηρύγματος του Αγίου Παύλου. Ακολουθώντας τα βήματα του Αποστόλου την επόμενη μέρα, Κυριακή 5 Οκτωβρίου, οι συμμετέχοντες τέλεσαν επίσης Θεία Λειτουργία στον αρχαιολογικό χώρο της αρχαίας Κορίνθου.
