Τον παρόντα θεολογικό «αναστοχασμό» τον έχω προσεγγίσει περισσότερο από μία φορά μέσα από αυτόν το χώρο. Επιστρέφω έχοντας υπόψη μου το αφάνταστο δράμα, τον πόνο και την οδύνη που αυτές τις ημέρες παρακολουθούμε στα τηλεοπτικά δίκτυα, από τις σεισμόπληκτες περιοχές της Τουρκίας και της Συρίας. Μία κραυγή εκκωφαντική ηχεί από πολλούς: «γιατί;».
Ξέρω ότι μπροστά σε αυτές τις τραγωδίες, είναι καλύτερα να σιωπάς. Ταυτόχρονα, όμως, οι χριστιανοί ξέρουν πως πρέπει «να είναι πάντοτε έτοιμοι να δώσουν απάντηση σε καθέναν που ζητά την αιτία της ελπίδας τους» (Βλ. Α’ Επιστολή Πέτρου 8, 15), γι’ αυτό το λόγο θα επιχειρήσω, διστακτικά, να ψιθυρίσω κάποιες σχετικές σκέψεις. Φυσικά, οι σκέψεις αυτές δεν έχουν να προσφέρουν τίποτα στους σεισμοπλήκτους που ουρλιάζουν από τον πόνο και την απόγνωση και τους οποίους θα κρατώ πάντα στη σκέψη και στην προσευχή μου.
Ο Θεός δε θέλει τον πόνο
Πιστεύουμε πως ο Θεός όχι μόνο έπλασε τον κόσμο στο παρελθόν, αλλά συνεχίζει συνεχώς να τον δημιουργεί με την παντοδυναμία Του, και με την πρόνοιά Του τον κρατά στην ύπαρξη. Ο Θεός, λοιπόν, όχι μόνο δεν έχει εγκαταλείψει τον κόσμο στη μοίρα του, αλλά είναι ευσπλαχνικά «ενεργός» στον κόσμο.
Εάν ο Θεός, όμως, κρατά στα χέρια Του τον κόσμο ολόκληρο γιατί επιτρέπει να υπάρχει το κακό, ο πόνος και η αμαρτία; Γιατί οι σεισμοί, οι πυρκαγιές, οι πλημμύρες και τόσες άλλες συμφορές;
Ο Θεός αποκαλύπτεται σ’ έναν λαό για να τον βοηθήσει ν’ απελευθερωθεί από τη σκλαβιά και από τα βάσανα, για να τον βοηθήσει να ζήσει ευτυχισμένος (βλ. το βιβλίο της Εξόδου). Ο Θεός της Αγίας Γραφής δεν διαψεύδει ποτέ τη βασική Του θέληση να προάγει τη ζωή, το καλό, την πάλη εναντίον κάθε μορφής κακού. Και πραγματικά, ο Θεός έπλασε τον κόσμο και τον άνθρωπο και είδε «ότι ήταν καλόν» (βλ. Α’ και Β’ κεφάλαιο του Βιβλίου της Γέννησης).
Πολύ περισσότερο, η δυστυχία, ο πόνος των ανθρώπων, οι φυσικές καταστροφές δεν αποτελούν τιμωρία του Θεού. Αυτές τις ημέρες, ακούστηκαν από μερικούς, τρομερά, αντιχριστιανικά, απάνθρωπα λόγια, σχετικά με προφητείες που χαρακτηρίζουν το σεισμό στην Τουρκία ως τιμωρία του Θεού! Πού μπορεί να φτάσει, αλήθεια, η τύφλωση του ανθρώπου σε συνδυασμό με την αβυσσαλέα βλακεία!
Ο άνθρωπος ο ίδιος μπορεί να προκαλέσει τον πόνο
Ο Θεός θέλει τη ζωή. Όχι όμως μια ζωή εύκολη και χωρίς καμία προσωπική συνεισφορά από μέρους του ανθρώπου. Ο Θεός θέλει τη ζωή ως μια κατάκτηση του ανθρώπου. Ο Θεός στη δημιουργία, όπως ο λαός του Ισραήλ στη Διαθήκη – Συμφωνία μαζί Του, τοποθετείται μπροστά σ’ ένα δίλημμα: ή να εισαχθεί στη ζωή με το να προσκολληθεί στο Θεό ή να τον κυριαρχήσει ο θάνατος με το ν’ απαρνηθεί το Θεό. Αυτό δεν είναι ιδιοτροπία ενός «τυράννου», αλλά είναι ο νόμος της δομής του κόσμου. Ο κόσμος είναι καλός, γιατί τον διαπερνά η λογική της αγάπης του Δημιουργού. Απορρίπτοντας αυτή τη λογική, ο άνθρωπος διακόπτει το ρεύμα της ζωής που κυκλοφορεί στο σύμπαν. Ο πόνος, λοιπόν, είναι απών από τον κόσμο του Θεού, είναι, όμως παρών σαν δυνατότητα στην επιλογή που θα κάνει ο άνθρωπος.
Βλέποντας με δέος και πόνο, στους τηλεοπτικούς μας δείκτες, τα ερείπια των πολυκατοικιών στις σεισμόπληκτες περιοχές της Τουρκίας και της Συρίας, θυμήθηκα τα ερείπια της εμπόλεμης Ουκρανίας, εκεί όπου η αιτία δεν υπήρξε κάποιος σεισμός, αλλά η τρέλα και η αλαζονεία των ανθρώπων.
Πράγματι, ένα μεγάλο μέρος της δυστυχίας του ανθρώπου οφείλεται στον εγωισμό, στη δίψα για την εξουσία, στην αχόρταγη επιθυμία για κατοχή αγαθών. Οι πόλεμοι, η φτώχεια, η εργατική εκμετάλλευση, η πείνα, η παιδική θνησιμότητα και άλλα φοβερά σημεία της εποχής μας, οφείλονται στον εγωισμό του ανθρώπου. Τρομερές ασθένειες όπως ο καρκίνος, θα είχαν τεθεί, πιθανόν, υπό έλεγχο, εάν οι κυβερνήσεις αφιέρωναν για την ιατρική έρευνα λίγα, από τα αστρονομικά ποσά που σπαταλούν για τους εξοπλισμούς.
Ο κόσμος βρίσκεται σε εξέλιξη: οι φυσικές καταστροφές
Ένα μέρος από τις δυστυχίες και τον πόνο που πλήττουν τον κόσμο οφείλεται στην ίδια την υπόσταση του κόσμου, που εξελίσσεται προοδευτικά.
Ο κόσμος, από φυσικής άποψης, δεν είναι κάτι το δεδομένο, το οριστικό, αλλά βρίσκεται σε συνεχή εξέλιξη. Αυτή η κοσμολογική εξέλιξη ωστόσο, μπορεί να ζημιώσει τον άνθρωπο (σεισμοί, πλημμύρες, πυρκαγιές, ξηρασία…). Και σ’ αυτόν τον τομέα θα μπορούσαν να αποφευχθούν αρκετές δυστυχίες, εάν υπήρχε εκ μέρους του ανθρώπου λιγότερη επιπολαιότητα, προχειρότητα και εγωισμός. Όλοι γνωρίζουμε, σήμερα, ότι η υπερθέρμανση του πλανήτη με τις επακόλουθες οικολογικές καταστροφές, οφείλεται στον εγωισμό του ανθρώπου που δεν τον ενδιαφέρει εάν θα καταστρέψει το περιβάλλον μας, αρκεί να απολαύσει μόνο αυτός ο ίδιος, εδώ και τώρα, τα αγαθά της γης, που ο Θεός έπλασε για όλους τους ανθρώπους.
Εξ άλλου ο Θεός δεν είναι αυτός που με μια «μαγική του μπαγκέτα» αλλάζει συνεχώς τον ρου του κόσμου και της ιστορίας και γενικά τους νόμους της φύσης που αυτός ο ίδιος χάραξε. Για την ώρα αυτός είναι ο κόσμος μας στον οποίο όμως είμαστε «πάροικοι και παρεπίδημοι» (βλ. Α’ Πέτρου, 2,11)
Περιμένουμε καινούριο ουρανό και νέα γη
Ωστόσο, μολονότι μπορεί να προκαλέσει ζημιές, είναι καλό να υπάρχει ένας τέτοιος κόσμος, μέσα στον οποίο ο άνθρωπος με την πάλη του και τη δράση του μπορεί να συμμετάσχει στη δημιουργική δραστηριότητα του Θεού. Ένας κόσμος «έτοιμος» θα ήταν το χειρότερο κακό, που θα μπορούσε να κάνει στα πλάσματά του ο Δημιουργός.
Ο Θεός εισέρχεται σ’ αυτόν τον γεμάτο αμαρτία και πόνο κόσμο, προπάντων με την ενανθρώπιση και τη Σωτηρία του Υιού Του, του Ιησού Χριστού, που φορτώθηκε όλες τις αμαρτίες και τον πόνο του ανθρώπου και θυσιάστηκε, αλλάζοντας την ανθρώπινη κατάσταση, με μια στάση ελπίδας, που ζωοποιείται από την αναμονή της αιώνιας ζωής.
Τώρα «γνωρίζουμε ότι όλη η πλάση μαζί, στενάζει και αισθάνεται τους πόνους του τοκετού μέχρι τώρα» (Ρωμαίους 8, 22). Αλλά ο χριστιανός που πιστεύει, γνωρίζει επίσης, ότι αυτός ο κόσμος δεν είναι ο οριστικός διότι περιμένουμε «έναν καινούριο ουρανό και μια γη καινούρια … όπου ο Θεός θα εξαλείψει κάθε δάκρυ από τα μάτια τους και ο θάνατος πια δε θα υπάρχει, ούτε πένθος, ούτε κραυγή, ούτε πόνος πια δε θα υπάρχει… διότι τα παλαιά πέρασαν» (Αποκάλυψη 21, 1-4).
