Στην ομιλία του προς τους συμμετέχοντες στο Ιωβηλαίο της ιταλικής διπλωματίας, ο Λέων ΙΔ΄ καλεί σε λόγο έντιμο και συνετό. Το αντίθετο της διαμεσολάβησης δεν είναι η σιωπή, αλλά η προσβολή, που οπλίζεται με «ψέματα, προπαγάνδα και υποκρισία».
Μια χειραψία σφραγίζει μια συμφωνία. Το «ad cor», προς την καρδιά, παραπέμπει σε έναν ακόμη πιο αυθεντικό παλμό, που μιλά για ειλικρίνεια. Μια αξία που συχνά πνίγεται στη δημόσια σφαίρα από τον εκκωφαντικό θόρυβο της προσβολής, η οποία υψώνει ψεύδη, «προπαγάνδα και υποκρισία». Γι’ αυτό παραμένει πάντοτε επίκαιρη η προτροπή να «αφοπλίσουμε» τις λέξεις. Ένα μοτίβο που χρειάζεται συνεχή ανανέωση, γιατί όποιος κουράζεται από αυτό έχει ήδη πάψει να «ελπίζει στην ειρήνη».
Αυτόν ακριβώς τον κίνδυνο επισημαίνει ο Πάπας Λέων ΙΔ΄ το πρωί της 13ης Δεκεμβρίου, απευθυνόμενος στους συμμετέχοντες στο Ιωβηλαίο της Ιταλικής διπλωματίας. Περισσότεροι από τρεις χιλιάδες αξιωματούχοι συγκεντρώθηκαν στην Αίθουσα Παύλου ΣΤ΄, ανάμεσά τους και ο υπουργός Εξωτερικών και Διεθνούς Συνεργασίας και αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, Αντόνιο Ταγιάνι.
Να τείνουμε προς το καλό και τη δικαιοσύνη που λείπουν
Το παραδοσιακό πέρασμα από την Αγία Πύλη, υπενθύμισε ο Ποντίφικας, είναι μια πράξη κοινής ελπίδας, βασικό θέμα του Αγίου Έτους που διανύουμε. Μια αρετή που δεν είναι «μια συγκεχυμένη επιθυμία αβέβαιων πραγμάτων», αλλά «το όνομα που λαμβάνει η θέληση όταν στρέφεται με σταθερότητα προς το καλό και τη δικαιοσύνη που αισθάνεται ότι απουσιάζουν».
Η ελπίδα αποκτά έτσι ιδιαίτερη σημασία για την αποστολή σας: στη διπλωματία, μόνο όποιος ελπίζει πραγματικά αναζητεί και στηρίζει πάντοτε τον διάλογο μεταξύ των μερών, εμπιστευόμενος την αμοιβαία κατανόηση ακόμη και μπροστά σε δυσκολίες και εντάσεις. Επειδή ελπίζουμε να κατανοηθούμε, δεσμευόμαστε να το επιδιώξουμε, αναζητώντας τους κατάλληλους τρόπους και τις σωστές λέξεις για να επιτευχθεί η συμφωνία.
Στην καρδιά, πέρα από τις «διαδικαστικές τυπικότητες»
Οι συμφωνίες και οι συνθήκες, παρατηρεί ο Πάπας, γεννιούνται από τη σύμπτωση βουλήσεων. Μια λέξη που παραπέμπει στην καρδιά και εκφράζει την ειλικρίνεια χειρονομιών που συχνά υποβαθμίζονται σε «διαδικαστικές τυπικότητες». Αυτό είναι το στοιχείο που διακρίνει μια γνήσια διπλωματική αποστολή από εκείνη που εμποτίζεται από υπολογισμούς ιδιοτελούς οφέλους ή από ισορροπίες μεταξύ αντιπάλων, οι οποίες στην πραγματικότητα κρύβουν βαθιές αποστάσεις.
Η αντίσταση σε τέτοιες παρεκκλίσεις σημαίνει μίμηση του Ιησού, λαμπρού παραδείγματος συμφιλίωσης και ειρήνης, στο να πραγματώνει «τον διάλογο του Θεού με τους ανθρώπους». Αυτή ακριβώς είναι η λέξη που αντηχεί επανειλημμένα στην ομιλία του Λέοντα ΙΔ΄: η συνομιλία, ο πυρήνας των «θεμελιωδών σχέσεων της ύπαρξής μας».
Ο διάλογος στην οικογένεια
Δεν είναι τυχαίο, σημείωσε ο Πάπας, ότι ένας χώρος όπου η σχέση είναι οικεία, όπως η οικογένεια, μπορεί να συσχετιστεί με έναν ολόκληρο λαό. «Μητέρα» ονομάζουμε τη γλώσσα μας, η οποία φυλάσσει τον πολιτισμό μιας ολόκληρης «πατρίδας». Οι λέξεις σε κάθε ιδίωμα εκφράζουν μια «συγκεκριμένη κατανόηση του κόσμου», από τις υψηλότερες αξίες έως τα καθημερινά ήθη: μια κοινή κληρονομιά μέσα από την οποία ευδοκιμεί η κοινωνία.
Σε ένα πολυεθνικό περιβάλλον καθίσταται λοιπόν αναγκαίο να φροντίζουμε τον διάλογο, προωθώντας την αμοιβαία και διαπολιτισμική κατανόηση ως σημάδι φιλοξενίας, ένταξης και αδελφοσύνης. Σε διεθνές επίπεδο, το ίδιο αυτό ύφος μπορεί να αποδώσει καρπούς συνεργασίας και ειρήνης, υπό την προϋπόθεση ότι θα επιμείνουμε στην παιδεία του τρόπου με τον οποίο μιλούμε.
Η σημασία του λόγου
«Άνθρωπος του λόγου», συνέχισε ο Ποντίφικας, είναι ο έντιμος, σταθερός και πιστός άνθρωπος, «χωρίς υπαναχωρήσεις». Κατά τον ίδιο τρόπο, ένα άτομο είναι συνεπές όταν πράττει όσα λέει: ο διάλογός του γίνεται τότε ενέχυρο που προσφέρεται στον συνομιλητή, και «η αξία του δοσμένου λόγου δείχνει πόσο αξίζει εκείνος που τον προφέρει».
Το νόημα της ακρόασης
Ο Χριστιανισμός προσκολλάται πλήρως στον Λόγο: σε εκείνον που ο πιστός ακούει από τον Θεό, πρωτίστως, «ανταποκρινόμενος στην προσευχή στο πατρικό Του κάλεσμα». Πρόκειται για μια στάση ανοίγματος που εκφράζεται στην προτροπή «Εφφαθά», η οποία συνοδεύει το σημείο του Σταυρού που χαράσσεται στα αυτιά κατά το Βάπτισμα.
Σε αυτή την πράξη, που θυμίζει τη θεραπεία που επιτέλεσε ο Ιησούς, ευλογείται η αίσθηση μέσω της οποίας δεχόμαστε τις πρώτες λέξεις στοργής και τα απαραίτητα πολιτισμικά στοιχεία που στηρίζουν τη ζωή μας, στην οικογένεια και στην κοινωνία.
«Να αφοπλίσουμε συνθήματα και λόγους»
Από τις αισθήσεις και το σώμα περνούμε στη γλώσσα, η οποία επίσης χρειάζεται να διαπαιδαγωγηθεί «στο σχολείο της ακρόασης και του διαλόγου». Το να είναι κανείς αυθεντικός χριστιανός –αλλά και έντιμος πολίτης, σε ευρύτερη έννοια– σημαίνει να διαθέτει ένα λεξιλόγιο ικανό να λέει «τα πράγματα όπως είναι, χωρίς διπροσωπία», προάγοντας τη συνεννόηση.
Είναι ένα καθήκον που ο Ποντίφικας ανάθεσε σε κάθε διπλωμάτη, ιδίως στο σημερινό διεθνές πλαίσιο που σημαδεύεται από «επιβολές και συγκρούσεις», όπου ο διάλογος έρχεται σε αντίθεση όχι τόσο με τη σιωπή όσο με την προσβολή. Η σιωπή, πράγματι, «ανοίγει στην ακρόαση», υποδεχόμενη τα λόγια του άλλου· η ύβρις, αντίθετα, είναι μια «λεκτική επίθεση», ένας «πόλεμος λέξεων» που οπλίζεται με «ψέματα, προπαγάνδα και υποκρισία».
Ας δεσμευτούμε με ελπίδα να αφοπλίσουμε συνθήματα και λόγους, φροντίζοντας όχι μόνο την ομορφιά και την ακρίβειά τους, αλλά πρωτίστως την εντιμότητα και τη σύνεση. Όποιος γνωρίζει τι να πει, δεν χρειάζεται πολλά λόγια, αλλά μόνο τα σωστά: ας ασκηθούμε λοιπόν στο να μοιραζόμαστε λόγια που κάνουν καλό, να επιλέγουμε λέξεις που οικοδομούν συνεννόηση, να μαρτυρούμε λόγια που επανορθώνουν αδικίες και συγχωρούν προσβολές. Όποιος κουράζεται από τον διάλογο, κουράζεται από την ελπίδα για ειρήνη.
Η ειρήνη που ενώνει την ανθρωπότητα
Στο σημείο αυτό, ο Λέων ΙΔ΄ ανακαλεί την συγκλονιστική έκκληση που απηύθυνε ο άγιος Παύλος ΣΤ΄ στα Ηνωμένα Έθνη πριν από 60 χρόνια. Εκείνο που ενώνει τους ανθρώπους είναι ένα σύμφωνο σφραγισμένο «με έναν όρκο που πρέπει να αλλάξει τη μελλοντική ιστορία του κόσμου: ποτέ ξανά πόλεμος, ποτέ ξανά πόλεμος! Η ειρήνη, η ειρήνη πρέπει να καθοδηγεί τις τύχες των λαών και ολόκληρης της ανθρωπότητας».
Η ομόνοια αποτελεί, λοιπόν, το «καθήκον που ενώνει την ανθρωπότητα» στην καθολική αναζήτηση της δικαιοσύνης: τον σκοπό που συνοδεύει τη ζωή του Ιησού από τη νύχτα των Χριστουγέννων έως το Πάσχα του θανάτου και της Ανάστασης, το «οριστικό και αιώνιο αγαθό που ελπίζουμε για όλους».
Γίνετε, λοιπόν, άνδρες και γυναίκες του διαλόγου, σοφοί στην ανάγνωση των σημείων των καιρών σύμφωνα με εκείνον τον κώδικα του χριστιανικού ανθρωπισμού που βρίσκεται στη βάση της Ιταλικής και της ευρωπαϊκής κουλτούρας.
ΠΗΓΗ: Vartican news
+Νικόλαος,
Αρχιεπίσκοπος, πρώην Νάξου-Τήνου κλπ
